Fıtık hangi uzuvlarda görülür?
Fıtık deyince usumuza daha çok karın fıtıkları ve bel fıtığı gelir.
Genel cerrahinin rehabilitasyonunu üstlendiği fıtıklar karın içindeki uzuvların karın duvarından dışarı taştığı kasık, göbek, ameliyat yeri ve öbür karın bölgesi fıtıklarıdır.
Fıtık nasıl oluşur?
İki biçimde fıtık oluştuğunu kabul ediyoruz. Birincisi doğuştan olanlardır, bebek ve çocuklarda görülürler. Bu cins fıtıklar, karın duvarında doğum zamanına kadar kapanmış olması gereken delikler kapanmadığı için oluşurlar. Özellikle bebeklerin ağlaması, ıkınması vaziyetinde karın içi tazyik çoğaldığı için görünür hale gelirler.
Diğeri, ihtiyarlama ile dokuların eskimesi sonrasında, yeniden karın içi tazyikini artıran gidişatlarda oluşan fıtıklardır. Her ikisinde de karın içi tazyikinin çoğalması temel etkendir.
Karın içi tazyikini artıran etmenler nelerdir?
Var olan ama görülmeyen fıtığın görülmesine, cılız deliklerin yırtılıp fıtık oluşmasına yol açan, karın içi tazyikini artıran vakalar şunlardır: ağır cisim kaldırma, kesintisiz öksürük, kabızlık yada prostat hastalığı nedeniyle ıkınmak, ağır spor yapmak.
Fıtığın bulguları nelerdir?
Fıtık varlığında görülecek iki şikayet vardır; şişlik ve ağrı. Fıtığın olduğu yerde gözle görülen veya tetkik ile tesbit edilen şişlik vardır. Zaman zaman da bu şişliğe ağrı eşlik eder. Bazen de fıtık kesesinin içindeki barsaklar rahat çalışamadığından kabızlık olabilir, barsak sesleri bu fıtık üzerinde duyulabilir.
Fıtık nasıl tesbit edilir?
Şişlik ve ağrının fıtık bulgusu olduğunu bilen hastalarımız bazen kendi teşhislerini kendileri koyarak bize müracaat etirler. Ama çoğunlukla şikayet mevzusu olan yerde şişliği görerek teşhis koyarız. Fıtığa ait şişliklerin üzerine bastırılınca fıtık içeriği karın içine gittiğinden şişlik kaybolur, öksürmekle tekerrür çıkar.
Fıtığın çeşitleri var mıdır?
Tarif ederken de söylediğimiz gibi çok rakamda fıtık çeşidi vardır. En sık görülenler bebek ve çocuklarda kasık ve göbek fıtıkları; erişkinlerde kasık, göbek ve ameliyat yeri fıtıklarıdır. Daha ender görülen fıtıklar da vardır.
Fıtığın rehabilitasyonu nasıl yapılır?
Fıtığın tek rehabilitasyonu operasyondur, ameliyat dışı bir operasyon veya ilaç ile rehabilitasyonu yoktur. Bunun bir ayrıcalığı bebeklerdeki göbek fıtığıdır. Bebeklerde iki yaşına kadar göbek fıtıkları kendiliğinden kapanabilirler. Bu kapanma bahtını kullanmak için göbek fıtıklarında iki yaşına kadar beklenir. Bu yaştan sonra hâlâ göbek fıtığı kapanmıyorsa ameliyat yapmak gerekir.
Ameliyat olmam koşul mıdır, olmazsan ne olur?
Fıtık operasyonu yapmamızın iki nedeni vardır. Birincisi fıtık bölgesindeki ağrı, şişlik gibi şikayetleri gidermek, öbür nedeni de oluşabilecek barsak boğulmasından korunmak.
Barsak Boğulması Nedir?
Fıtık kesesi içine giren barsakların el ile bastırılıp karın içine sevk edilememesi gidişatıdır. Acil ameliyat gerektiren bir hadisedir. Hastada ağrı, fıtık yerinde hassasiyet, bulantı, kusma, kabızlık olabilir. Barsakların kan dolaşımı dahi bozulabilir. Böyle bir vaziyette vaka fıtık hastalığı ebadını aşıp barsakların dolaşım bozukluğu gidişatına çıkar. Altı saat içinde ameliyat edilemeyen barsaklarda çürüme başlayabilir.
Operasyonda ne yapılıyor?
Bebek ve çocuklarda fıtık operasyonları çok basittir. Yalnızca fıtık deliğinden taşan fıtık kesesi diye adlandırdığımız kılıfı almak, deliği kapatmak genellikle yeterlidir. Erişkinlerde ise fıtık kesesi alındıktan sonra cılız olan bölgeyi güçlendirmek gerekir. Güçlendirme bazen dokuları birbirine dikmekle bazen de cılız bölgeye bu iş için özel üretilmiş bir yama koymakla yapılabilir.
Yama yabancı cisim değil mi, bedene hasarı olmaz mı?
Fıtık tamiri için özel bir malzeme olduğundan bedene bir hasarı yoktur, yalnızca mikrop kapmaması için temkin almak gerekir.
Ameliyat için anestezi gerekir mi?
Fıtık operasyonlarını genellikle genel anestezi altında yapıyoruz. Ama uygun hastalar için bölgesel veya yerel uyuşturma ile de ameliyat yapılabilir.
Operasyonun tehlikeleri nedir?
Fıtık operasyonları oldukça güvenle yapılan operasyonlar sınıfındandır. Yeniden de her operasyonda bazı tehlikeler vardır. Bu tehlikeler şunlardır; ameliyat yerinde kanama, akışkan birikimi, iltihaplanma.
Ameliyat ağrılı mıdır?
Ameliyat esnasında anestezi sayesinde rastgele bir ağrı olmaz. Ameliyat sonrası olan ağrılar da sıradan ağrı kesicilerle geçebilir seviyededir.
Ameliyat nasıl bir cerrahi harekâttır?
Operasyonun iki ana yöntemi var. Sarih ve kapalı laparoskopik yaklaşımlar. Her iki yöntemde de fıtık deliğinin kapatılması temeldir. Kapalı yöntemlerde fıtık deliğinin iç kısmına yama konur. Sarih yöntemlerde yama kullanarak veya kullanmadan da dokular birbirine dikilerek delik kapatılabilir.
Başka rehabilitasyon yöntemleri nelerdir?
Fıtık vaziyetinin operasyondan başka rehabilitasyonu yoktur. Kasık bağı gibi dışardan baskı yapan kemerler, fıtık şikayetlerini ve barsak boğulmasını yasaklamazlar. Ayrıca dokuları zayıflattıkları için yapılacak ameliyat cılız dokularla olur; bu vaziyette fıtığın yinelemesi olasılığı artar.
Ameliyat nedeniyle sağlık kurumunda kalmam gerekir mi?
Bebek ve çocuk fıtıklarında operasyondan birkaç saat sonra konuta gidilebilir. Erişkinler bazen aynı gün bazen bir gün sağlık kurumunda kaldıktan sonra taburcu olabilirler.
Ameliyat sonrası yaşamım nasıl olacak? Ne zaman işime dönebilirim?
Taburcu olduktan sonra hafif hareketler hür, ağır kaldırmak mahsurludur. Besinlerde bir kısıtlama yoktur. Banyo yapmak hürdür. Sarih ameliyat için dahi 10 gün sonra bayağı işe dönülebilir.İlk birkaç gün araba kullanmamak gerek ani pedala basmak kasıkta zorlanma, ağrı ve fıtık nüksüne neden olur.
Ameliyat sonrası spor ne zaman yapabilirim?
İlk haftadan sonra karın içi tazyiki artırmayacak hafif spor yapılabilir. Ağrı eksildikçe spor hareketleri artırılabilir. 6 aydan sonra her türlü spor yapılabilir. Cinsel yaşama ağrılar geçince dönülebilir.
Fıtık tekerrürler mi?
Yineleyebilir. Özellikle ameliyat sonrası ağır kaldırma, kesintisiz öksürme, ıkınma gibi karın içi tazyiki artıran faaliyetler fıtığın yinelemesine neden olur. Bazen dokuların cılız olması nedeniyle dahi fıtık tekerrür edebilir.
Hangi yöntem tekerrürü eksiltir?
Çocuklarda tekerrür az görüldüğünden operasyonda ek bir şey yapılmaz. Erişkinlerde, özellikle 40 yaşın üzerinde yama ile ameliyat, fıtık tekerrürünü eksiltir. Operasyonun sarih ya da kapalı olmasının fıtık tekerrürü üzerine doğrudan tesiri yoktur.
Op.Dr.Alaattin Öztürk
Genel Cerrahi Uzmanı
Sema Sağlık Kurumu / Maltepe / İstanbul
