İNKONTİNANS (İDRAR KAÇIRMA)
İstemsiz idrar kaçırma, idrarı tutamama yahut mesane(idrar torbası) denetiminin kaybı olarak tanımlanır ve toplumda çok sık rastlanan bir sıhhat sorunudur. Bayanlarda daha sık görülür. Şiddeti değişkenlik göstermekle birlikte, öksürme, gülme yada karın içi basınç arttığında damla damla idrar kaçırma (stres inkontinans) olabileceği üzere, apansız idrar yapma hissi ile tuvalete yetişememe ve idrar kaçırma (urge inkontinans) formunda ortaya çıkabilir. Bazen her iki tip idrar kaçırma kombine olabilir (mixt tip inkontinans).
Şayet üriner inkontinansın derecesi günlük ömrü ve hayat kalitesini etkiliyorsa kesinlikle doktora başvurulması gerekir. Birçok hastada, kolay ömür stili değişiklikleri ve kolay medikal tedavilerle önemli sonuçlar alınabilir.
İDRAR KAÇIRMA ÇEŞİTLERİ
Gerilim İnkontinans
Bu tip üriner inkontinans, öksürme, hapşırma, birdenbire ayağa kalkma, gülme, ağır bir şey kaldırma üzere ani karın içi basınç arttığı durumlarda damla damla yahut daha fazla idrar kaçırma olarak tanımlanır. Gerilim inkontinans, mesane ve üretrada (mesaneden dışarı açılan kanal) kapakçıkların yetersizliği yahut zayıflığı sonucu görülür. EN KIYMETLİ SEBEBİ GEBELİK, DOĞUM, MENAPOZDUR.
Urge İnkontinans
Birdenbire gelen idrar yapma hissi ile idrarın kaçırılması olarak tanımlanır. Mesanede apansız ortaya çıkan istemsiz kasılmalar sonucunda ortaya çıkar ve kişi tuvalete yetişemeden idrar kaçırma oluşur. Bu tip inkontinansın yarattığı kahır ile, geceleri de dahil olmak üzere çok sık tuvalete masraf. Urge inkontinans sebepleri ortasında; idrar yolları enfeksiyonları, mesane irritasyonu yapan unsurlar (idrar yollarında taş, kum…), barsak sorunları, Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığı, inme ve Multipl skleroz üzere hastalıklar sebep olabilir. Urge inkontinans, sebep olan bir hastalık yoksa, hiperaktif mesane sendromu olarak da isimlendirilmektedir.
İdrar kaçırma hayat kalitesini olumsuz tesirler. Kişinin özgüveni azalır, seksüel aktivitede idrar kaçırma korkusu ile seksüel ilgiden kaçınır. Ayrıyeten inkontinans olan bayanlarda anksiyete ve depresyon üzere hastalıklar daha sık görülür.
TEŞHİS
İdrar Tahlili
Yapılacak idrar tahlili ile, idrar yolu infeksiyonları, idrarda kan yahut taşa ilişkin bulgular saptanabilir.İdrar kültürleri kesinlikle ayrıntılı yapılmalı üreaplazma –mycoplazma –clamydia-tbc üzere etkenler kesinlikle ekarte edilmelidir.
Kan Testleri
İnkontinansa sebep olabilecek diabet üzere sistemik hastalıkların araştırılması açısından yararlı olabilir.
Ultrasonografi
Ultrasonografi ile mesane kapasitesi ve mesane böbrekler ve idrar yollarında anomaliler, tümörler, taş ve tıkanmalar saptanabilir.
Stress Test
Jinekolojik muayene esnasında, hastanın öksürme yahut ıkınması ile karın içi basınç artışı sağlanarak idrar kaçırma olup olmadığının gözlenmesi aslına dayanan bir testtir.
Ürodinamik Testler
Bu testler mesanenin dinlenme ve işeme esnasında basınçların ölçümü aslına dayalı testlerdir. Üretra ve mesaneye kateter yerleşimi ve özel basınç ölçer aygıtlar gerektiren testlerdir.
TEDAVİ
Üriner inkontinans tedavisi, inkontinans tip ve şiddetine bağlıdır. Çeşitli medikal ve cerrahi tedaviler mevcut olup tedavi hastaya nazaran bireyselleştirilmelidir. Birçok hastada, birinci basamakta, fizikî ve davranışsal terapiler tercih edilir. Sonraki basamaklarda, ağır anatomik sorun saptanan hastalarda ve şiddetli inkontinansda cerrahi ve kombine tedaviler tercih edilir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi abdominal (karından), laparoskopik yahut vajinal yolla uygulanabilmektedir. Cerrahi operasyonlar olağan anatomik yerlerinden daha aşağı düzeylere sarkmış olan yapıların (mesane – üretra – vajina – uterus) sağlam anatomik yapılara asılması yahut askı gereçleri ile desteklenmesi prensibine dayanır.
MMK (Marshal-Marchetti Krantz) mesane boynu ve üretradan geçen sütürlerin direkt olarak pubise asılması aslına dayanır (Batın ön duvarından).
Mesane Antrenmanları
Mesane antrenmanları, idrar yapmanın geciktirilmesi ve idrar hissi geldiğinde makul müddet tutularak mesanenin eğitilmesi tekniğini içerir.
Sıvı Alımı ve Diet İdaresi
Alkol, asitli sıvı ve yiyeceklerin alımı ve kafeinli sıvılarının tüketiminin azaltılması inkontinans şiddetini azaltır. Birtakım hastalarda, sıvı tüketiminin azaltılması, kilo verilmesi, fizikî antrenman ve hayat stili değişiklikleri ile inkontinans sorunu aşılabilir.
Pelvik Taban Kas Antrenmanları Kegel Antrenmanlarını Uygulama
1. hafta: Pelvis kaslarınızı 5 dakika mühletle 6 saniye kasınız ve 6 saniye gevşetiniz (toplam 12 saniye). Her hareket toplam 12 saniye (1 dakikada 5 kontraksiyon) sürmelidir. Günde 3 defa 25 kasma hareketini yapınız (toplam 75).
2.hafta: Pelvis kaslarınızı 10 dakika mühletle 12 saniye içinde 6 saniye (dakikada 5 kez) olmak üzere toplam 50 defa kasınız. Her gün 3 sefer tekrarlayınız (toplam 150 kez).
3.hafta: Pelvis kaslarınzı 15 dakika müddetle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere toplam 75 defa kasınız. Her gün 3 defa tekrarlayınız (toplam 225 kez).
4.-24. hafta: Pelvis kaslarınızı 20 dakika mühletle 12 saniye içinde 6 saniye olmak üzere 100 sefer kasınız. Her gün 3 sefer tekrarlayınız (toplam 300 kez)
24. haftadan sonra: Günde 3 defa 10 dakika mühletle yada 2 kere 15 dakika müddetle günde toplam 150 olacak formda kasınız.
Pelvik taban kaslarının antrenmanları ”Kegel egzersizleri” idrar yaparken işemenin durdurulması ve pelvis kaslarının istemli kasılması aslına dayanır.
İlaç Tedavisi
Farmakolojik ilaç tedavileri, sıklıkla davranışsal ve fizikî tedavilerle kombine edilerek kullanılır. Seçilecek ilaçlar hastadan hastaya değişkenlik gösterebilir ve bazen kombine kullanılabilir. İlaç seçimlerinde hastalık değil, hasta eksenli fikir ön planda tutulmalı kombinasyonlar ona nazaran yapılmalıdır. Hastaya kesinlikle tedavinin uzun soluklu olduğu anlatılmalı hastanın kendini inançta hissetmesi sağlanmalıdır..
Üriner inkontinans, bilhassa 30 yaş üstü bayanların % 30-40’nı etkileyen değerli bir sıhhat problemidir. Toplumda sık görülmesi sonucu, neredeyse olağan hayatın bir kesimi olarak algılanmaktadır. Bayanlar, absorban pedler kullanarak, ekstra iç çamaşırı taşıyarak ya da sıvı alımını azaltarak bu problemle çaba etmeye çalışmakta, bu şikayetle doktora müracaat – gerek bu sorunun olağan ömrün bir kesimi, gerekse utanma hasebiyle – yetersiz olmaktadır. Hasebiyle üriner inkontinaslı bayanlar, günlük aktivitelerini ve toplumsal ömür planlarını bu sorun merkezinde yapmakta ve ömür kalitesi önemli manada kısıtlanmaktadır. Seksüel sorunlar, özgüven problemleri, anksiyete ve depresyon üzere ruhsal sorunlar inkontinansı olan bayanlarda daha sık gözlenmektedir. Halbuki günümüzde, çağdaş tıbbın gelişimi ve cerrahi tekniklerin gelişimine parelel olarak, bayanlarda inkontinans sorunu muvaffakiyet ile tedavi edilebilmektedir. Tedavi sonrası bayanların toplumsal hayatı ve ömür kalitesi, özgüveni ve seksüel hayatında manalı derecede artış olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Sonuç olarak bayanlarda üriner inkontinans , olağan ömrün bir modülü değil tedavi edilebilir bir hastalıktır.
