Bitkinlik, Multipl Skleroz’un MS bulgularından en sık görüleni. MS’lilerin yüzde 75-95’i tarafından dile getirilen ve yeniden hastaların takribî yüzde 50-60’ının hastalık derecesinden bağımsız olarak en ehemmiyetli mesele olarak gördükleri bitkinlikle başa çıkmanın yollarını Türkiye İş Bankası iştirakiBayındır Söğütözü Sağlık Kurumu Nöroloji Kısım Başkanı Uzm. Dr. İhsan Özcan Ertürk anlattı.
Ender bir hastalık olarak literatüre giren MS’in, ülkemizde 50 binden fazla şahısta görüldüğü varsayım ediliyor. Çoğalış sürati, etrafsal etkenler ve genetik yatkınlıkla söyleniyor. Merkezi asap sistemini etkileyerek hastanın hayat niteliğini bozan bir hastalık olan MS’in, gözle görülmeyen en ehemmiyetli bulgularından biri bitkinlik.
Bitkinlik nedir MS hastalarında nasıl görülür
Bitkinlik, herkes için ‘günlük etkinlikler sırasında fert tarafından idrak edilen fiziksel ve/veya zekâsal enerjinin subjektif azlığı’ şekline belirleniyor. Ancak MS hastaları bitkinliği değişik biçimlerde yaşayabiliyor. Kimileri yalnızca fazla bitkinlik ve halsizlik sezerken, kimilerinde görmede problemler, adale spazmları dolayısıyla hareketlerde güçlük gibi semptomlar görülebiliyor.MS hastalarında bitkinlik iki nedenle oluşuyor. İlk neden, merkezi sinirsisteminin zarar görmesi. Beden bu zarara, hareketlerde yavaşlama ve bitkinlikle karşılık veriyor.
Loş ışık ve sıcak etraf da yoruyor
MS’den kaynaklanmayan, ikincil nedenlere dayalı bitkinliğin nedenleri de şöyle sıralanabiliyor:
Uykunun ayrılınması: Spazmlar, sızı, gece tuvalet ihtiyacı, bunalım gibi sebeplerle uykunun ayrılınması bitkinlik yaratabiliyor.
Enfeksiyon: Bir Hayli enfeksiyon sebebiyle MS bitkinliği oluşabiliyor.
Fazla gayret: Koordinasyon ve hareket etkilenmişse bedenin çok kolay gibi görülen hareketler için daha fazla efor tüketmesi sebebiyle bitkinlik büyüyebiliyor.
İlaç rehabilitasyonu: İlaçların bir hayliyi yan tesir olarak üşengeçlik ve bitkinlik yapabiliyor.
Bunalım: Asapların hasar görmesi veya MS’i kabullenme sürecindeki duygusal sebeplerle de bitkinlik sezilebiliyor.
Etrafsal etmenler: Çalışma etrafının ısısı ve aydınlatması çok ehemmiyetli.Zayıf ışıkta görebilmek için daha fazla efor tüketmek gerekiyor. Ayrıca ısı, genellikle bitkinliği artırıyor.
Yalnızca hastalar değil, yakınları da bunları öğrenmeli
MS hastalarının bitkinlikle çabasında hastanın etrafındakiler de bilinçlendirilmeli zira kimi zaman bitkinliğin hastayı nasıl etkilediğini kavrayamadıkları için, şahsi ilişkiler etkilenebiliyor.
İlaç rehabilitasyonu: MS bitkinliği asaplarda zarar sebebiyle oluştuğu için, sıradan bitkinlik için kullanılan ilaçlar ve usuller kullanılamıyor. Hasta için en uygun ilaç ve doz, doktor tarafından tanımlanmalı.
İlaçsız rehabilitasyonlar: Hastanın günlük alışılagelmiş programını değiştirmek, bitkinliği eksiltmeye takviyeci olabiliyor. Bu farklılıkları yaparken hastanın hekimi, fizyoterapisti ve MS hemşiresi takım olarak çalışmalı.
