Safra kesesinde taş yaradılışının birkaç nedeni vardır: safra içeriğinin yoğunlaşması ve bu yoğunluğun çökelmesi, safra kesesi ve çevresinin irinleri, bazı kan hastalıklarısferositoz gibi ve safra akımının yavaşlamasına neden olan tıkanıklıklar gibi.
Ayrıca safra taşı yaradılışı için bazı tehlike etmenleri vardır: Kadın olmak, 40 yaşın üzerinde olmak, kilolu olmak, ailede bu hastalıkların bulunması, yüksek kolesterol seviyeleri gibi.
Yiyeceklerin taş yaradılışına doğrudan bir katkısı yoktur.
Hazımsızlık şikâyetlerimin nedeni safra kesesi taşları mıdır?
Safra kesesi taşları, özellikle yemek sonrası hazımsızlık, bulantı, karın ağrısı, kabarıklık, geğirme gibi şikâyetlere yol açar. Bu şikâyetleri olan bir bireyde safra kesesinde de taş tespit edilmiş ise şikâyetin kaynağı safra kesesi taşlarıdır.
Hazımsızlığın başka nedenleri de olabilir mi? .
Olabilir; bazen hastanın şikâyetleri daha çok mide rahatsızlığını da düşündürür. Bu gidişatta operasyon evveli mideyi de hakimiyet etmek için gastroskopi yapılır. Şayet hastanın şikayetleri operasyondan sonra geçmemiş ise yeniden gastroskopi yapmak gerekir. Bazı barsak hastalıkları, karaciğer ve pankreas hastalıkları da hazımsızlık nedeni olabilir.
Şikâyetlerimden ve bu taşlardan kurtulmak için nasıl rehabilitasyon olmalıyım?
Bir bireyde safra taşı tespit edilmişse rehabilitasyonu operasyondur.
Operasyon koşul mıdır? Taşı düşürme veya kırma usulü yok mudur?
Safra taşlarının hâlen geçerli tek rehabilitasyonu operasyondur. Böbrek taşlarında olduğu gibi kırma ve düşürme gibi rehabilitasyon usulleri yoktur.
Operasyon olmazsam ne olur?
Öncelikle, hazımsızlık şikâyeti devam eder. Daha makûssu şayet taşlar safra kesesinden çıkıp safra yollarına düşecek kadar minik ise birkaç milimetre safra kanalında tıkanmaya, dolayısıyla şiddetli ağrıya ve sarılığa yol açarlar. Azıcık daha büyük olanlar, safra kesesinin çıkışını tıkayarak safra kesesinin şişmesine ve cerahatine neden olurlar; bu vaziyetler acil operasyonu gerektirirler.
Operasyon için hangi usulü seçim etmeliyim?
Günümüzde safra kesesi taşının en uygun operasyon biçimi kapalı laparoskopik usuldür. Ancak bazı hastalarda geçirilmiş operasyonlar nedeniyle ya da kapalı operasyonun teknik olarak yapılamadığı vaziyetlerde sarih operasyon uygulanabilir.
Sarih ve kapalı operasyonlar arasındaki farklar nelerdir?
Karın içindeki harekâtlar her iki usulde de aynıdır; safra kesesi, irtibatlarından dağılarak çıkarılır. Aradaki fark karın duvarındaki harekâttadır. Sarih operasyonda karında bir kesi vardır, operasyon sonrası sağlık kurumunda daha fazla kalmak gerekir, iyileşme süresi daha uzundur, günlük yaşama dönüş daha uzun zamanda olur, operasyon izi vardır. Kapalı usulde kesi ve iz yoktur, karın duvarında 3-4 adet delikten operasyon yapılır, sağlık kurumunda daha az kalınır, günlük yaşama erkenden dönülür genellikle 3-7 gün, ağrı daha azdır.
Safra kesem tamamen mi yoksa yalnızca kesedeki taşlar mı alınacak?
Safra taşları, safra kesesinin bir hastalığıdır. Yalnızca taşlar alınacak olsa bir zaman sonra aynı taşlar tekerrür oluşur. Ayrıca safra kesesi olmadan da banal yaşamımızı devam ettirebiliriz. Bu nedenle yalnızca taş almak biçiminde bir rehabilitasyon yoktur; safra kesesi, taşlarla beraber alınır.
Safra kesesinin misyonu nedir?
Safra kesesi, karaciğerde üretilen safrayı depolayan ve yemeklerden sonra yağ sindirimi için safrayı barsaklara boşaltan bir organdır.
Safra kesem alınırsa yaşamımda bir farklılık olur mu?
Operasyondan sonra safra kesesinin misyonunu karaciğer üstlenir. Yağ sindirimi için gereken safra süratlice karaciğerde üretilip depolanmadan barsaklara salınır. Bu geçim sürecinde de geçici olarak hazımsızlık sezilebilir. Bu zamanda ilaç rehabilitasyonu uygulanır. Beden yeni vaziyete alışınca başka ilaca gerek kalmaz.
Operasyon olursam sağlık kurumunda ne kadar zaman kalmam gerekir?
Safra kesesi taşından başka bir hastalığınız yoksa kapalı operasyon için 1 gün, sarih operasyon için 2 gün sağlık kurumunda kalmak yeterlidir.
Operasyon için genel anestezi mi gerekiyor?
Evet, hem sarih hem kapalı operasyon genel anestezi altında yapılmaktadır.
Operasyon sonrası işime ne kadar zamanda dönebilirim?
Hastalar arasında değişiklik olmakla birlikte kapalı operasyonda bazen 3. gün, bazen bir hafta sonra, sarih operasyonda 15 – 20 gün sonra işe dönülebilir.
Safra taşları kese alındıktan sonra tekerrür oluşur mu?
Safra kesesi alındığı için safra kesesi taşı bir daha oluşmaz. Ama safra yollarında ender de olsa taş oluşabilir. O taşların da başka rehabilitasyon usulleri vardır.
Bu taşlardan dolayı bir şikâyetim olmasa dahi rehabilitasyon olmam gerekir mi?
Bu vaziyet müzakereli olmakla birlikte yaş ilerledikçe kalp ve akciğer hastalıkları büyüdüğünde, safra kesesi operasyonunun tehlikesinin çoğalacağı düşünülürse operasyonu erkenden yapmak daha avantajlıdır. Ancak şeker hastalarında şikâyet olmasa da operasyonu erken yarıyılda yapmak gerekir.
Safra kesesi taşları kanser yapar mı?
Tam safra kesesi kanserlerinde taş da tespit edildiğinden bu tehlikeden bahsediliyor. Ancak ispatlanmış bir ilişki yoktur.
Safra kesemde polip tespit edildi. Bunların rehabilitasyonu nasıldır?
Polipler safra kesesinin iç yüzeyini örten katmanın et beni biçiminde artmalarıyla veya kolesterol kristali birikimiyle oluşurlar. Polipler birden fazla rakamda olup şikayete neden oluyorsa taş gibi değerlendirip operasyon yapılır. Polibin boyutu 1 cmden fazla ise kanserleşme tehlikeyi nedeniyle operasyon edilir. Minik ve şikâyete neden olmayanlar aralıklarla ultrason ile takip edilirler.
Taş olmadan da safra kesesi operasyonu olur mu?
Bazen safra kesesi içinde taş olmadan da safra kesesinin iltihaplanması nedeniyle veya safra kesesinin geçimsiz çalışması nedeniyle operasyon yapılabilir. Bu vaziyetlerde de sanki taş varmış gibi hastaların hazımsızlık şikâyetleri olur.
Dr. Alaattin Öztürk
Genel Cerrahi Uzmanı
