Gerilim belirli bir noktaya kadar yararlıdır zira bizi harekete geçirir.Mesela öğrenci dersi geçme konusunda ufak bir gerilim yaşamazsa dersine çalışmayacaktır ve geçemeyecektir. Bu yüzden gerilim belirli seviyede gereklidir. Bir noktaya kadar gerilim yararlıdır ancak belirli bir noktadan sonra ziyanlıdır. Gerilimle baş etmek kıymetlidir zira gerilimle baş edebildiğimizde daha sağlıklı ve daha uzun yaşayabiliriz, daha âlâ irtibat kurabiliriz, mesleğimizde daha fazla yükselebiliriz.
PEKALA GERİLİMLE BAŞ ETMEYE NEREDEN BAŞLAMALIYIZ ?
Gerilimle baş etmeye bedensel teknikler ve zihinsel teknikler olarak iki biçimde başlamalıyız. Zira vücut ve zihin bir bütündür ve her ikisi de hislerimiz üzerinde eşit derecede kıymetlidir. Bunun sebebi insanın gerilimi algılama biçimidir. Bir öteki yandan vücut ile alakalı olabilir. Zira demir, B12 ya da D vitamini eksikliği de bedenimizde depresyon ve panik atak olarak kendini gösterebiliyor. Kişi bedende aslında bir hormonal dengesizlik olduğu için dertler çekiyor ve bu yüzden psikiyatriste gitme gereği duyar. Halbuki kolay bir B12 yahut açlık insülinde olan bir sorun ya da tiroit sorunu varken bunların tedavi edilmesi gerekirken antidepresan ilaç ile yada bilişsel terapi ile tedavi olmaya çalışıyor ve yarar göremiyor. Zira buradaki sorun zihinsel değil bedenseldir. Zihnimiz ve vücudumuz son derece değerlidir ikisinede eşit derecede değer göstermemiz gerekir.
GERİLİMİN HİS NİYET VE DAVRANIŞ ÜZERİNDEKİ TESİRİ NEDİR?
Dış dünyayı algılarken bir ekip yorumlamalar yapıyoruz. Dış dünyadaki olaylar çoğunlukla nötr olaylardır. Her hangi bir manası yoktur. Tek başına onlara o algıyı yükleyen bireyler biziz. Shakespeare ‘’ Şeyler yalnızca olurlar, onları düzgün yapan ya da makus yapan şey yalnızca niyettir.’’ der. Mesela ben gençliğimde Ankara’da yaşadım. Kışında daima karlıdır Ankara. Kardan ötürü çok sorun yaşadığım için şu anda bir kar tanesi yağsa yere çok berbat bir olaymış üzere gelir bana ve çabucak hayvansal reaksiyon beynim devreye girer. Ama benim üniversiteden arkadaşım Antalyalıdır. O kar yağdığında çok memnun olur ve kahvesini alır karı izler bu onun çok güzeline sarfiyat. Pencereyi açar ve görüntüyü izler. Pekala kar yağışı tek başına makus bir olay mıdır? Ya da yeterli bir olay mıdır? Hayır. Benim kar yağışına kattığım manadır. Aslında nötr bir olaydır.
FİKİR YANILGILARI İLE BAŞ ETME YOLLARI?
Akılımızdan kimi niyetler geçer. Kimileri bizi keyifli kimileri mutsuz eder kimileri ise bize şaşkınlık verir. Sizlere birkaç tane fikir biçiminden bahsetmek istiyorum. Birincisi ‘’Kesin makûs bir şey olacak.’’ İkincisi ‘’Kötü şeyler daima beni bulur.’’ Üçüncüsü ‘’Asla kusur yapmamalıyım.’’ Ya da ‘’Beni üzmek için yaptı.’’ Dördüncüsü ‘’Sınavı geçtim lakin sorular kolaydı.’’ Beşincisi ‘’ Yanımdan geçti beni görmedi ancak kesin benimle bir sorunu var beni görmek istemedi. Örneklerini verdiğim durumlar psikolojide bilişsel çarpıtma olarak ya da fikir kusurları olarak isimlendirilir. Bazen biz dış dünyadaki olayları olduğundan farklı algılarız. Yani bazen bizde deneyimlediğimiz, deneyim ettiğimiz olayları yorumlarken biraz abartabiliyoruz. Çarpık ya da yanılgılı genelleştirmeler yapıyoruz. En sık görülen fikir kusurlarından sizlere biraz bahsetmek istiyorum.
1-) ÇOK GENELLEŞTİRME:
Tek tük deneyimleri genelleştirip hepsinin üzerine atıfta bulunma ‘’Ben zati keyifli olmadım ki.’’ Ya da ‘’Hiç yüzüm gülmedi ki.’’ Çok genelleştirenler ‘’ daima, hiç, asla, daima’’ üzere genelleştirme kalıplarını çok sık kullanırlar. Sizde bunu yapıyorsanız bu sözleri çok sık kullanıyorsanız bu durumun farkına varmalısınız.
2-) FALCILIK:
Geleceğe dair daha bir şeyler olmadan olmuşçasına kaygılanmaktır. ‘’ Kesin makus bir şey olacak.’’ ‘’ Kesin beni aramayacak bağımız bitecek.’’ üzere cümleler kurar ve kaygılanır. Fikir yanlışlarını orta sıra yapmak olağandır. Ancak sık sık yapıyorsak kasvetler yaşamaya başlarız. Bilhassa bedensel ve zihinsel olarak fark etmek ve baş etmek gerekir.
3-) FELAKETLEŞTİRME:
‘’Bu imtihanı geçemezsem mahvoldum.’’ ‘’ Benden ayrılırsa asla yaşayamam.’’ ‘’Telefonu açmadı kesin bir şey oldu.’’
4-)’’ -MALI,-MELİ’’:
‘’Asla kusur yapmamalıyım.’’ Malı -meli bir yere öz disiplin sağlar lakin o dozu aşmamalıyız. ‘’Asla geç kalmamalıyım.’’ Diyen kişi 2 dk geç kaldığında yaşadığı gerilimi kimse bilemez.
5-)’OLUMLUYU GEÇERSİZ KILMA’:
Hayatımızdan geçen olayları akan bir su üzere düşünün bu suyun altına süzgeç koyduğunuzu düşünün. Buz süzgeçten güzel olaylar akıp gidiyor ancak makûs olaylar süzgecin üstünde kalıyor. Hayatında başına gelen âlâ olayları görmeme, küçümseme, önemseme, makus olaylara takılıp kalmaktır. Örneğin; imtihandan 90 puan alıp ağlayan şahıslar. Bu niyet yanılgılarını sık sık yapıyorsanız farkına varıp baş etme tekniklerinizi bulmalısınız. Örneğin fikir yanlışınız varsa bunu fark ettiğiniz an fikir yanlışlarınızı yazın. Akabinde onu çürütecek anti tez ve zıttını yazın. Baş etme metotlarından yalnızca biridir bu daha bir çok fikir tekniği geliştirebilirsiniz. Artık sizlere olumlu niyet tekniklerinden bahsedeceğim.
OLUMLU NİYET TEKNİKLERİ:
Olumsuz düşünme bizim yıllardır yaptığımız bir idman bu yüzden bir anda olumlu düşünmeyi beceremeyebiliriz. O vakit birinci olarak yapmamız gereken şey olumsuz fikir beynimizde nasıl oluşuyor ona bakmalıyız. Akabinde da nasıl ve hangi antrenmanlarla olumlu kanıya çevirebiliriz bunları inceleyelim. Bizim beynimiz olumsuz düşünmeye meyilli zira olumsuz düşündüğümüzde riskleri hesaplayıp, korkup, kaygılanırız ve bunlar bizi hayatta meblağ. Bu sayede birtakım risklere girmemiş oluruz. Bunun dışında olumsuz düşünmemiz bir öbür sebebi bilhassa medyadan, TV programlarından, dizilerden, gazetelerden incelediğimiz kadarıyla vahim haberler ve öyküler ile karşılaşıyoruz ve bu nedenle insanların çok berbat olduğu, hayatın çok makûs olduğu fikri beynimize yerleşiyor. Çocukluktan itibaren annemizin ve babamızın hatta öğretmenlerimizin, arkadaşlarımızın ailelerinin bile bize bir kadro pompaladığı fikirler ve inanışlar toplumdaki negatif niyetleri beynimize yerleştiriyoruz. Sistem bize memnunluğu para ile satıyor. Bunun üzerine kurulan sistemin farkında olacağız ki ve bizde mutsuz olmayacağız. Çok karamsar müzikleri, kitapları, sinemaları izlemeyerek kendimizi koruyabiliriz. Bizler hiç farkında olmadan karamsar kitaplardaki şahıslar ile kendimizi bağdaştırıyoruz ve kendimiz ve onun ortasında etkileşim sağlıyoruz. Şuur altımıza ‘Hayat çok berbat.’ İmajı veriyoruz. Daima bir biçimde bunlara maruz kalmak bizim fikir yapımızı karamsarlığa itiyor. Bir kez olumsuz düşündüğümüzde, izlediğimizde ve okuduğumuzda beynimizde oluşan bu temas halatlaşıyor ve çok daha süratli bir biçimde akıyor ve otomatikleşiyor. Bu yüzden bizde otomatik olarak karamsar oluyoruz. Otomatik karamsar daima negatiftir. Yeni bir beşerle tanıştığında çabucak negatif istikametini bulur. Mesela bir ortama girer ve çabucak makus istikametleri bulur. ’Kötü yemek, ne kadar karanlık bir ortam.’ Üzere niyetlere kapılır. Seyrettiği, dinlediği şeylerde beyin çabucak otomatik olarak negatif şeylere odaklanır. Bunun sebebi ise beynin olumsuz fikir kaslarının gelişmesi ve halatlaşmasıdır. Yani otomatik karamsarlaşmadır. Otomatik karamsarlık bir baht değildir. Biz negatif fikirlerin, negatif kitapların, negatif insanların ve negatif öykülerin farkına varıp kullanmazsak kontağımız zayıflayacaktır. Olumlu niyet ile ilgili ilişkileri kuvvetlendirip otomatik optimist olabiliriz. Bir kası güçlendirmek için en az 3 ay idman tartı kaldırmamız lazım. Birebir bu halde beynimize de idman yaptırmalıyız. Size biraz bu antrenmanlardan bahsedeceğim. Her gün minnettar olduğumuz, şükür ettiğimiz 3 tane farklı maddeyi yazmak beynimize en hoş idmandır. Bu sayede algıda seçiciliği olumlu tarafa çeviriyoruz. Alıcılarımızı müspet tarafa çeviriyoruz. Bir başka idman ise otomatik iyimserliktir yani polyannacılıktır. Sağlıklı bir polyannacılık bedensel ve ruhsal sıhhatimizi olumlu tarafta tesirler. Araştırma konusunda başına gelen berbat olaylarla ilgili uygun bir taraf bulmaya çalışan bu idmanı yapan araştırmacıların sağlıklı tarafı daha fazladır. Biz genelde başımıza gelen berbat olayları aylar, yıllar sonra uygun taraflarını keşfedebiliyoruz. O anda keşfedersek çok daha az etkileniriz. Bu berbat olay bana ne öğretti? Bu olayın âlâ yanı neydi? Bu olay olmasaydı daha makûs ne olurdu? İşte bu sorularda beynimizin kaslarını geliştirecek ikinci antrenmandır. Bir öbür idmanda esnek optimistlik yaklaşımıdır.
