Hepimiz için kıymetli bir gündem olan COVID-19 sürecinde, telaş ve kaygı hisleri, belirsizlikler, kayıplar vb. üzere pek çok olumsuz his ve durum deneyimlemekteyiz. Bilhassa de konutlarda kapalı kalmak hem çocuklar hem de ebeveynler için bu süreci ruhsal açıdan oldukça zorlaştırmaktadır. Ebeveynler olarak, çocukların kendilerini inançta hissetmelerine, sağlıklı rutinleri sürdürmelerine, hislerini ve davranışlarını yönetmelerine ve ruhsal dayanıklılık geliştirmelerine yardımcı olmak onların ruh sıhhatlerini korumak ve uygun oluş hallerini sürdürebilmek açısından kıymetlidir. Hepimiz için değerli bir gündem olan COVID-19 sürecinde, telaş ve kaygı hisleri, belirsizlikler, kayıplar vb. üzere pek çok olumsuz his ve durum deneyimlemekteyiz. Bilhassa de konutlarda kapalı kalmak hem çocuklar hem de ebeveynler için bu süreci ruhsal açıdan oldukça zorlaştırmaktadır.
Bu yazımda, gündemimiz olan COVID-19 sürecinde çocuğunuzun ruh sıhhatini müdafaaya yönelik alınabilecek tedbirler, gelişimsel özelliklere uygun aile yaklaşımları ve sakin kalıp tasa hissini yönetmeye yardımcı olacak aktivite içerikleri paylaşmak isterim.
Çocuklarda Ruhsal Ahengi Sağlamaya Yönelik Teklifler
Kıymetli ebeveynler, çocuğunuzun ruhsal olarak adaptasyon sağlayabilmesi için sizlere rehber olabilecek teklifleri üç başlıkta inceleyelim:
1. His ve Fikirlerle İlgili Teklifler
Pandemi hakkındaki soruları kolay, yaş-gelişim özelliklerine uygun ve olabildiğince dürüst biçimde yanıtlayın. El yıkama, maske takma ve toplumsal araya dikkat etme üzere güvenlik adımlarının ailenizin sağlıklı kalmasına yardımcı olacağını hatırlatın.
Çocuğunuzun hislerini anladığınızı aşikâr edin.
Örneğin, sakin bir formda şöyle söyleyebilirsiniz: “Bazen alıştığın bir şeyi değiştirmek seni endişelendiriyor/üzüyor. Daha âlâ hissetmenin yolları neler olabilir? Birlikte bir oyun oynayalım mı?”
Hislerin nasıl yönetileceğini modelleyin. Kendi hislerinizi nasıl yönettiğiniz hakkında konuşun. (“Onu ziyaret edemeyeceğim için büyükannem için kaygılıyım. Telefonuma onu inançlı bir biçimde görebileceğim kadar sabah ve öğlenden sonra aramam için bir hatırlatma koyacağım.”)
Sevginizi sözel ve sözel olmayan yollarla daha fazla söz edin. Daha çok oyun oynayın ve çocuğunuzu çok sevdiğinizi onun yanında lisana getirin.
2. Çevresel Ahenge Yönelik Yapısal Teklifler
Pandemi sürecinde sürdürülebilir rutinler oluşturmak her zamankinden çok daha kıymetlidir. Rutinler, bu türlü bilinmeyen bir vakit çocuğa teminat sunar ve “düzen duygusu” yaratır.
Günü yapılandırın. Olağan rutinlerinize nazaran günlük programınızı mümkün olduğunca sabitlemeye çalışın.
3. Olumlu Disiplin Kullanımına Yönelik Teklifler
Pandemi sırasında yaşanan mecburî tertip değişikliklerinde, çocuklar vakit zaman hislerini daha ağır yaşama eğiliminde olabilirler. Bu türlü durumlarda olumsuz hislerini davranışlarıyla yansıtabilir ve ebeveynlerini hudut konusunda zorlayabilirler. Müspet disiplin kullanarak çocuğunuzun hislerini ve davranışlarını yönetmelerine yardımcı olabileceğiniz kimi yollar şunlardır;
Güzel davranışları fark edin. Daha çok söyleyin ve böylelikle pekiştirin.
Davranışlarına ne vakit karşılık verip ne vakit vermeyeceğinizi ayırt edin. Bazen her olumsuz davranış için onu uyarmaktansa görmezden gelerek davranışı söndürmek onun olumsuzdan dikkat çekme paternini azaltabilir.
Yaratıcı oyun alternatiflerini kullanın. Örneğin; birlikte yeni bir öykü üretip fotoğrafını çizebilirsiniz. Ya da meskendeki gereçlerle ve çocuğunuzun yönlendirmesiyle bir çizgi sineması birlikte canlandırabilirsiniz.
Ebeveyn olarak kendi ruh sıhhatinizi müdafaanın ehemmiyetini unutmayın. Çocuğun her olumsuz davranışını anında çözmek, olumluyla değiştirmeye çalışmak zorlayıcı bir amaç olabilir ve yetersizlik hisleri yaratabilir. Çabucak hepimizin gerilimli, telaşlı hissettiği bu periyotta çocuğunuzun da vakit zaman beklenmedik davranışlar göstermesi ve kendi üzere davranmaması olağandır. Olumsuz davranışların sıklığı ve yoğunluğu müdahale edilip edilmemesi gerektiği ile ilgili belirleyici bir faktördür.
Olumlu ebeveynlik, dengeli sonlar, rutinler ve tesirli aile vakitleri ile bu süreci daha uygun bir halde yönetmek mümkündür.
Çocuklar ebeveynlerinden hem fizikî hem de duygusal olarak garanti ararlar. Bu nedenle çocuklarınıza yanlarında olduğunuzu, onları şartsız sevdiğinizi ve ailenizin bunu birlikte atlatacağını hatırlatıp itimat vermek onların ruhsal ahengi ve güzel hissetmeleri açısından fayda sağlayacaktır.
