Nohut, fasulye, mısır, pirinç, patates, mercimek, kestane, soya gibi besinleri ve bu besinlerden elde edilen un ve nişastaları rahatlıkla tüketilebilmektedir. Bunların yanında; ceviz, fındık gibi kuruyemişler, incir, kuru üzüm, kümes hayvanları ve kırmızı et, tüm sebze ve meyveler, bakliyatların tüm çeşitleri, yumurta, bal gibi gıdalar rahatlıkla tüketilebilmektedir. Çölyak hastası olanların birçoğunun laktoz hassasiyeti olduğu göz önüne alınarak, süt ve süt ürünleri tüketilirken dikkat edilmelidir.
Çölyak, bazı gıdalarda bulunan glutene karşı vücudun gösterdiği immün reaksiyon sonucu ortaya çıkıyor. İnce bağırsağın üst kısmında bağırsağın iç yüzünü örten hücrelerde oluşan hasar nedeniyle besin emiliminde bozulma yaşanıyor. Belirtiler hastanın yaşı ve ince bağırsağın tutulum genişliğine göre farklılık gösterebiliyor. Sindirim sistemi şikayeti olmayan hastalarda tespit edilen demir eksikliğinin nedeninin, demir emilimini bozan çölyak hastalığı olabileceği akla getirilmelidir.
Çölyak hastalığı çocukluk yaşlarında ortaya çıkabileceği gibi ilerleyen yaşlarda da kendini gösterebiliyor. Özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda ishal ve büyüme geriliği ile belirti veriyor çölyak.
Yetişkinlerde ise; karın bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre kilo azlığı, kas zayıflığı, kansızlık, kemik erimesi, halsizlik, gaz şikayetleri ve dışkıda anormallik, ağız içinde oluşan aftlar, eklem, kemik ve kas ağrıları, sinirlilik ve karanlıkta görme bozukluğu çölyak hastalığının başlıca belirtiler arasında.
Hastalığın çok hafif seyir göstermesi ve belirtilerin farklı rahatsızlıklarla karıştırılması, teşhisin gecikmesine ve ileri yaşlarda tanı konulmasına neden olabiliyor.
Çölyak hastalığından şüphelenilen hastanın endoskopik incelemesinde onikiparmak bağırsağı normal görünse bile, biyopsi ile incelenmesi gerekiyor. Alınan biyopsi örneklerinin patolojik incelemesinde, çölyak hastalığına bağlı tipik değişikliklerin görülmesi, tanı için gerekli ve önemli. Bununla birlikte hastaların yüzde 40’ında karaciğer enzimlerinde yükseklik saptanabiliyor.
Çölyak hastalığının tedavisi, içeriğinde gluten bulunan gıdaların olmadığı bir diyettir. Diyete tam uyan bir hastada ince bağırsak hücre yapısı sıklıkla 3-12 ayda normale gelmektedir. Tanı konduğunda pozitif olan antikorlar, glütensiz diyet sayesinde 3 ay gibi bir sürede gerileyebiliyor. Ancak hasta diyetini bozup tekrar az ya da çok gluten içeren gıda tüketmeye başlarsa, hastanın tüm şikayet ve belirtileri hızla geri dönüyor.
Hazır gıdalarda sıklıkla kullanılan glutene maruz kalmamak için çölyak hastalarının iyi bir etiket okuyucusu olması gerekmektedir.
Çölyak hastaları, glutensiz ama sağlıklı beslenme alışkanlığı yaşam şekli haline getirmelidir. Çölyak hastaları buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllardan uzak durmalıdır. Bisküviler, hazır çorba ve köfteler, malt içecekler, gluten içeren sakız ile çikolatalar çölyak hastaları için uygun değildir.
Bunun yanında paket etler ve sosis gibi bazı gıdalarda dolgu malzemesi olarak buğday kullanılabilmektedir.
