Öğrenme zahmeti öğrenmenin sıkıntı olduğu durumlar için kullanılan genel bir tabirdir. Bu genel bir tabirdir. Bu genellemeyi ortadan kaldırmak için öğrenme zahmeti yerine bazen “özel öğrenme güçlüğü” terimi de kullanılmıştır. Özel öğrenme zahmeti ise başlı başına bir meseledir. Akademik (okuma, yazma, aritmetik) konuşma ve motor maharetlerde zekâ geriliği olmaksızın yetersizlik ile kendini gösteren özel öğrenme zahmeti zekâ geriliğiyle karıştırılmaktadır. Özel öğrenme zahmeti olan çocuk öğrenmenin birtakım alanlarında zekâ seviyesine paralel muvaffakiyet gösteremez. Bu başarısızlık ve yetersizlik ezkaza zekâ geriliği olarak isimlendirilebilir.
ÖĞRENME BOZUKLUĞU
Öğrenme Bozuklukları 3 ana gurupta incelenir.
• Okuma bozukluğu
• Yazma bozukluğu
• Aritmetik maharet bozukluğu
Çocuğun aritmetik maharet, okuma, yazma üzere akademik hünerlerinden birinin, zekâsına nazaran beklenen seviyenin besbelli derecede altında olması ferdî olarak uygulanan özel testlerle ortaya çıkarılabilir. Okul hünerlerinde bozukluk aritmetik süreç, okuma ya da yazmadan birinde olabileceği üzere bir çocukta bunlardan ikisi yahut üçü bir ortada da bulunabilir. Görme yahut işitmede bozukluk ile nörolojik birtakım hastalıklarda emsal yetersizlikler görülebilir. Lakin akademik maharet bozukluğu var diyebilmek için bu muayenelerin yapılması ve sonuçlarının olağan olması gerekir.
Okuma bozukluğuna disleksi denir. Okuma sırasında sözlerin ayrımında, sıralanmasında yetersizlik ya da ses ve manzaranın birleştirilmesinde zorluk vardır. Yazma bozukluğunda harf, heceleme, noktalama, sayfa düzenleme yahut gramer kusurları kelam mevzusudur. Matematik maharet bozukluğunda ise matematik terim, sembol, işaret ve kavramları algılamada zorluk, gerçek kopyalama ve deftere geçmeyi engelleyen dikkat sorunu ya da sorun çözmede yetersizlik vardır.
DİSLEKSİ
Disleksi okuma bozukluğu olarak tanım edilebilir. Öğrenme bozuklukları içinde yer alan, okurken besbelli yanlışların görüldüğü bir tablodur. İlkokul çağına gelmiş ve okumayı öğrenmeye başlayan çocuk çizim bakımından birbirine benzeyen harfleri karıştırıyor ya da harfleri atlıyor ise disleksiden şüphelenmelidir. Bu çocuklar öğrenmenin öteki alanlarında muvaffakiyet gösterirken okuma alanına bariz zahmet yaşarlar ve yaşıtlarından geri kalırlar.
Akademik marifet bozukluğu ilkokulun birinci yıllarında ders muvaffakiyetinde düşüklükle kendini gösterir. Lakin teşhis edilebilmesi için herşeyden evvel çocuğun dikkatlice incelenmesi ve özel testlere tabi tutulması gerekir. Ne yazık ki büyük çoğunluğu olağan zekâya sahip oldukları halde bu çocuklara okulda ve meskende daima “geri zekalı” ya da “tembel” damgası vurulur. Bu nedenle kendine itimadı az, engellenmeye tahammülü olmayan, pasif, öğrenmeyi sevmeyen çocuklar olarak eğitimlerini devam ettirirler. Büyük kısmı tabibe öğrenme zahmeti nedeni ile değil, daha çok birlikte bulunan ya da öğrenme bozukluğuna ikincil olarak gelişen çökkünlük, davranış bozukluğu, hiperaktivite (aşırı hareketlilik) suça yönelme üzere psikiyatrik sorunlarla getirilir.
Tedavinin aslı tecrübeli ve profesyonel şahısların katkısıyla özel eğitim programlarının uygulanmasıdır. Öğrenme bozukluğu ile birlikte görülebilecek başka ruhsal problemler ayrıyeten ele alınır. Anne ve babanın eğitim programlarına ısrarla ve sabırla devam etmeleri yanında, tenkitten uzak, suçlayıcı olmayan ve sevecen yaklaşımları ile tedaviye katkıları azımsanamaz. Tedavi sonucunda çocukların birçoklarında besbelli bir yarar sağlanırken erişkin hayatta şikayetleri devam eden hadiseler da vardır.
Okuma bozukluğu: Okuma bozukluğu başka ismi ile disleksi okumada bariz yanlışların görüldüğü bir bozukluktur. Çocuk ilkokul çağına geldiğinde okumaya başlarken bilhassa form, geometrik yapı ve çizim olarak birbirine benzeyen harfleri karıştırmaya başlar.
Okuma zahmetinde görülebilecek okuma yanılgıları
• Harfleri yanlış okuma ve birbirine karıştırma.
• Okurken harf atlama, kimi harfleri okumama.
• Kimi sözleri atlama ya da eksik okuma.
• Söz içinde harflerin yerlerini değiştirme.
• Kelimeyi yanlış okuma ve bir söz yerine öteki bir söz okuma.
• Okurken sık sık yerini kaybetme.
• Okurken sık sık durma.
SESLİ OKUMA
Okuma bozukluğu olan çocuklar okuma yanlışlarını düzeltmek gayesi ile sesli okuma idmanları yapmalıdırlar. Bu çocuklar genelde sessiz okumayı tercih ederler. Meğer sessiz okuduklarında yanlışlıklarını farketmeleri zordur. Çocuk sesli okur iken siz de onu takip etmeli ve yanlış okuduğunda tekrar okutarak yanlışını kendisinin düzeltmesini sağlamalısınız.
• Yavaş okuma.
• Okumaya cümlenin sonundan başlama.
Okuma bozukluğu olan çocuklar okuduklarını manaya ve anlatmada da zahmet yaşarlar. Bu durum kazara çocukta zekâ yetersizliği olarak kıymetlendirilebilir. Aileler çocuklarının okuyamıyor ya da öğrenemiyor olmasından şikâyetçidirler. Okuma bozukluğu ile birlikte yazma ve aritmetik marifet bozukluğuna da rastlanabilir. Şayet çocuğun zekâ seviyesi yeterli ise ilkokulun birinci bir kaç yılı sorun yaşanmayabilir. Dersler ilerledikçe ve okunan metinler zorlaştıkça sorun açığa çıkar. Hastalığın erken teşhis ve tedavisi çocuğun eğitim alanında yaşadığı ıstırapları gidermenin yanında çocukta ikincil olarak oluşabilecek ruhsal sıkıntıların ortaya çıkmasını pürüzler.
Okuma zorluğu olan çocukların büyük bir kısmı okumayı sevmezler. Anne babanın büyük ısrarlarına karşın ders çalışmaz, bilhassa okuma işinden kaçar, okuma esnasında kahır duyarlar. Sınıf içinde yaşıtlarından okuma alanında geri kalan çocuk yetersizlik ve utanç hisleri yaşamaya başlar. Çocuğun bu hisler içinde iken arkadaşları ve etrafı tarafından aşağılanması, tembellikle ve geri zekâlılıkla suçlanması sorunun tahlilini pürüzler. Vakitle çocuk kendine itimadı az, içine kapalı ve etrafı ile ilgileri âlâ olmayan birey olarak yetişir.
BERBAT, YANLIŞ YAZI
Yazısı yaşıtlarıyla kıyaslandığında yakışıksız olan çocuklarda dikkat edilmelidir. Şayet çocuk yazarken misal harfleri birbirine karıştırıyor eksik ya da yanlış yazıyor, sayfa nizamını sağlayamıyorsa öğrenme bozukluğu içinde yer alan yazma bozukluğu akla gelmelidir.
Ayrıyeten motor marifet bozukluğu olan çocuklarda ince motor hareketlerde yetersizlik kelam hususudur. Bu çocukların kalem tutmaları zordur. Yazıları nahoş ve karışıktır. Yaşıtlarına nazaran de daha yavaş müellifler.
Yazma bozukluğu: Yazma bozukluğu sıklıkla okuma bozukluğu ile birlikte görülür. Yazı yazarken bariz harf, noktalama ve gramer kusurları gözlenir. Bu çocuklarda tıpkı vakitte lisanı algılama ve lisanla anlatım bozukluklarına da rastlanır.
Yazma bozukluğunda görülebilecek yazım yanlışları
• Harf yanlışları yapma, birbirlerine benzeyen b-d, m-n, c-ç, s-ş üzere harfleri karıştırma, birinin yerine oburunu yazma.
• Noktalı ve noktasız harfleri karıştırma (o-ö, u-ü, ı-i)
• Heceleme kusurları ve bir kelimeyi bölerek yazma.
• Noktalama işaretlerini kullanmama.
• Sayfa nizamını yapamama, paragraf oluşturamama.
• Çok karışık ve makus yazma, sözleri birbirinden ayırmadan bitişik yazma.
• Bakarak yazma ve kopyalama yeteneklerinin makûs olması.
İlkokula yeni başlayan çocuk başlangıçta yazarken zorlanabilir. Gelişimi ve ince motor marifetleri geri olan çocuklarda zorlanma daha çok yaşanır ve daha uzun sürer. Fakat birinci sınıfın sonuna gerçek zorlanmanın azalması ve çocuğun yazma hünerini kazanması beklenir. Yazma bozukluğu ekseriyetle bu devirde anlaşılır. Yaşıtlarına nazaran yazısı makûs, sistemsiz ve kusurlu olan birtakım çocuklar ailenin uğraşı ve öğretmenin ikazlarına karşı yanlışlarını düzeltemezler Kliniğe müracaatlar bu periyotta olmaktadır. Berbat yazının yanı sıra okuma zorluğunun olduğu durumlar aile ve öğretmen tarafından daha kolay fark edilir ve daha erken yardım istenir.
TEDAVİ
Öğrenme sorunu yaşayan çocuğun, öğrenmenin muhakkak bir alanı dışında zihinsel yetilerinin bozuk olmaması nedeniyle var olan sorunun farkında olduğu ve “niçin öğrenemiyorum?” sorusunun açıkça tabir etmese dahi, başını hayli meşgul ettiği bir gerçektir. Bu nedenle çocuğun ailesi ve öğretmenin var olan zorluğun farkında olmaları ve çocuğa yaklaşımlarında hassas davranmaları gerekir. Besbelli öz itimat sorunu yaşamaya başlayan bu çocukların eğitim hayatları boyunca moral takviyeye gereksinimleri vardır.
Öğrenme zorluğu yaşaması çocuğun kendi tercihi değildir. Ayrıyeten bu durum çocuğun ruhsal istikrarını fazlaca zedelemektedir. Büsbütün yapısal nedenlere bağlı gelişen bu sıkıntıya, çocuğun tembelliği ya da ilgisizliği üzere algılamak ve bu istikamette çocuğa baskı uygulamak çocuğa yapılacak en büyük haksızlık olacaktır Çocukta var olan bu yetenek bozukluğuna tahlil arama yerine çocuğa adeta hatalı muamelesi yapmak ve daima aşağılamak sorunu tahlilsiz hale getirecektir. Anne ve babaların unutmaması gereken, öğrenme bozukluğu meselesinin lakin ağır sabır ve ilgiyle aşılabileceğidir.
Öğrenme bozukluğunun tedavisine erken yaşta başlanmalıdır. Daha okul öncesi periyotta el hünerlerinde gerilikler, kavramları öğrenme ve yerli yerinde kullanmada zorluklar üzere belirtilerle öğrenme sorunu anlaşılabilir. Bu çocuklar anaokulu devrinden itibaren ele alınmaları ileride yaşayacakları sıkıntıların azalmasına büyük katkı sağlayacaktır.
Öğrenme bozukluğunun tedavisinde maksat çocuğun zorlandığı öğrenme alanlarında ona eğitsel takviye vermektir. Bu nedenle bu hususta uzman bireylerce özel eğitim programları uygulanır. Öğrenme bozukluğu olan çocukların değerli bir kısmında tıpkı vakitte dikkat bozukluğu da gözlenir. Dikkat bozukluğu olan çocukları ilaç tedavisi almaları gerekebilir. Eğitsel tedaviye sabırla devam etmeli ve çabucak sonuç almayı beklememelidir.
Kaynak: http://www.mucahitozturk.com/ogrenme-bozuklugu/
