Kleptomani, maddi bedeli olmayan, ihtiyaç duyulmayan objelere karşı duyulan, direnç gösterilemeyen kompulsif niteliği olan bir çalma dürtüsü durumu, bir dürtü denetim bozukluğudur.
Çoğunlukla ergenlik dönemimde başlayan bu bozukluk erişkinlik devrinde de baş gösterebilir.
Kleptomani epidemiyolojik olarak incelendiğinde; bu bozukluğa sahip bireylerin tedavi için başvurmaktan kaçınmaları sebebiyle epey az görülmektedir.
Patolojik çalma davranışı; duygusal doyumdaki eksiklikleri gidermek, telafi etmek dürtüsü ile ortaya çıkmaktadır. Kleptomanlar çoklukla çalma hareketinden evvel gergin, öfkeli, gerilimli hissettiklerini ve aksiyonu gerçekleştirdikten sonra bu durumların pişmanlık ve suçluluk hisleri ile sona erdiğini tabir ederler.
Kleptomanik davranış atakları toplumda çoğunlukla mağaza ve süpermarketlerde ortaya çıkar.
Kleptomani toplumda seyrek görülmekle birlikte çoğunlukla ek teşhislerle görülmektedir. His durum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları kleptomaniye eşlik edebilen bozukluklardır.
Kleptomani, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nda (DSM-IV TR) “Başka türlü sınıf-landırılmayan dürtü denetim bozuklukları” kısmında yer alır.
Öbür birçok ruhsal bozuklukta olduğu üzere “Çocukluk Dönemi” Kleptomani’de de yadsınamayacak değere sahiptir.
Ailenin çocuk üzerindeki tavır ve davranışları çocukta çalma davranışlarına sebep olabilir. Esas sebepler; çocuğun maddi ihtiyaçlarının karşılanmayarak yoksun bırakılması, ailenin ekonomik sorunları, ebeveynlerin paraya çok düşkün olmaları, ebeveynlerin kâfi maddi güce sahip olmalarına karşın çocuk için harcama yapmaktan kaçınmaları olarak tanımlanabilir.
Ebeveynlerin yanılgılı davranışları sonucu çocuğun kapıldığı “Ben değersizim” fikri sonucu oluşan özgüven eksikliği ve yetersizlik duygusu da çalma davranışını tetikler. Kendini bedelsiz hisseden çocuk, çaldığı objeler ile kendini kıymetli hissetmeye çalışır. Çocuğunu akranlarıyla kıyaslayan ebeveynler yanlışlı davranışları sonucu çocukta rekabet duygusu uyandırmakta ve çocuğun çalma dürtüsünü tetiklemektedirler. Çocuk çalarak rakiplerinden bir adım ileriye geçeceğini düşünerek bu hareketi gerçekleştirir.
Çocuğa kâfi bakım, ilgi, sevgi ve özverinin gösterilmemesi çalma davranışında esas sebeptir. Çocuk çalma davranışı göstererek; ebeveynlerinden göremediği sevgiye karşı duyduğu ihtiyacı ve ihmal edilmişliği çaldığı objelerle karşılamaya çalışır.
Kleptomani konusunda hudutlu sayıda bilimsel çalışma bulunmaktadır ve tedavisinde ekseriyetle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) teknikleri uygulanmaktadır.
Kaynakça:
Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Dördüncü Baskı (DSM-IV) (Çev. ed.: E Köroğlu). Ankara, Tabipler Yayın Birliği, 1995.
