Gerilimli hissettiğinizde ya da kendinizi çocuğunuzla geçmişten bir sorunu tetikleyen bir durumda olduğunuzda, zihniniz durabilir ve esnek düşünme yeteneğinizi kaybedebilirsiniz. Bu esnek düşünememe durumu zihninizin sakin düşünme yeteneğini ve çocuğunuzla sürdürdünüz duygusal temasınızı koparan bir duruma girdiğiniz göstergesi olabilir. Biz buna düşük mod düşünme süreci diyoruz. (Patika süreci). Patika sürecine girdiğinizde, dehşet, ıstırap ya da asabiyet üzere his seline kapılabilirsiniz.. Bu keskin hisler dikkatli yansılar yerine refleksif yansılara dönüşebilir. Duygusal tepkiler mantıklı düşünmenin yerine geçince patikadasınızdır ve muhtemelen çocuğunuzla olan bağınızı ve irtibatınızı sağlıklı sürdüremeyeceksiniz.
Patika sürecinde,çocuğunuzu ve sizi mutsuz eden kısır bir döngüde kalırsınız. Bilhassa gerilim altında olduğunuz durumlarda, geçmişden gelen meselelere ve çözülmemiş sorunlara sahip olmanın sizi patikaya sürüp ziyan vermesi mümkündür, çocuğunuzla ayrılma ile ilgili problemleriniz varsa ahenge vakti sizin için karanlık bir savaş alanına dönebilir. Bir ahenge rutiniyle kıssa okuyup, çocukluğunuzdan bahsedip düzgün geceler öpücüğü ve kucaklaşmasıyla çocuğunuzu yatırırsınız fakat odayı terkettiğiniz an çocuğunuzu sizi çağırır yada kalkıp yanınıza gelir. Şayet çocuğunuzu yalnız bırakmakta kararsızsanız, bu sonlarınızı çizmekte problemleriniz olabileceğini gösterir. Çocuğunuzu yatağa dönmemekte ki ısrarı ivedilikle patika durumumuzda ki bir reaksiyon vermemize neden olabilir şayet bunda efor sarf etmeye devam ederseniz çocuğunuzla bağlantılarınız tatmin etmeyici olabilir. Sonlanıp bağırırsanız ya da agresif davranırsanız, siz ve çocuğunuz ızdırap çeker ve ayrılma daha da sıkıntı hale gelir. Saatlerce çatışmadan sonra ne olabilir? Siz ve çocuğunuz için gece mutsuz, tükenmiş ve münasebetinizi yıpratmış bir biçimde biter. Ebeveyn çocuğuna sonlandığında, çocuk başka kalma ve uyumada problemler çekebilir.
Patika sürecinde çocuğuna yapmış olabileceklerinden hiç bir ebeveyn kendi hakkında âlâ hissetmez. Ve hala ebeveynler tecrübelerini kullanamazsa, bu tekrar ve tekrar zihinlerini patikaya sürmelerine neden olur. Bunun bir sebebi olarak, nitekim patikada olduğumuzda kendimizi yüksek düşünme sürecine (düze) çıkarmak epeyce güç olabilir. Meselelerimizin kaynakları üzerinde ağırlaşmak anlayışımızı arttırabilir ve patikaya girme ihtimalimizi minimuma düşürebilir.
Yüksek mod düşünme sürecinde beynimizin prefrontal corteks dediğimiz, beynimizin önünde ve yukarsında bulunan modülünü kullanırız. Biz buna anayol diyoruz. Bu süreçte mantıklı düşünme ve zihnimizde ki güçlü süreçlerini atlatma yeteneğimiz artar. Bu zihnimizin ihtimalleri düşünmeye ağırlaşmasını, şeçimlerimizi ve sonuçlarını düşünme kabiliyetimizi takviyeler. Anayol bizim çocuğumuzu yetiştirdiğimiz kıymetlerimizi destekleyen esnek seçimler yapmamızı sağlar. Bu çocuğumuzla çatışmalar yaşamayacağız ya da çocuğumuz hiç üzülmeyecek demek değildir. Bu onun davranışlarına nasıl karşılık vereceğimizi seçebileğimiz manasına gelir. Anayolu seçmek bize bağlantımızda niyetli ve uygun niyetli olmamızı, hareketlerimizi destekleyici ve sağlıklı yapmamızı sağlar.
Patika, ebeveynlik yeteneklerinize meydan okunduğu bir durumdur. Bir ebeveynin çözülmemiş sorunları zihninde ve haliyle davranışlarında dikkatsizlik doğurabilir ki bu keskin duygusal reaksiyonlar ve çocuğuyla öngörülemez -olaylara- sebep olabilir.
Kişi yapmaya niyetli olmasa da çocuğunun başını karıştırıcı ya da ürkütücü davranışlarda bulunabilir.
Üç buçuk yaşında parkta, sizinle oynayan annenizle olduğunuzu hayal edin. Sevilen ve paha verilen biri olarak hissediyorsunuz. Size tırmandığın üzere aşağı inme vakti olduğunu söylüyor. Arkadaşlarından birisinin annesi geliyor ve bir konuşmaya başlıyorlar. Bir çok kere tırmanıp aşağıya kaydıktan sonra anneniz hala konuşuyor ve siz de tırmanma parkurunda en üst ulaşmayı başarıyorsunuz. Annenize gururla el sallarken, evvel size sonra saatine bakıyor ve öfkeleniyor. Zira bir buluşmaya geç kalmış. Size bağırıyor “Derhal aşağı gel” size parmağını sallıyor ve yüzü hayli sonlu görünüyor ve siz az evvel sizle eğlenen annenize ne olduğunu merak ediyorsunuz. Ve siz “çıldırmış anne” nize yaklaşmak istemiyorsunuz ve kaydıraktan kayıp parkta ki bir oyun deliğine saklanıyorsunuz. Anneniz size ulaşıp sizi dışarı çekiyor. Kolunuzdan sertçe çektiği için canınız acıyor. Sesi ve yüz tabirleri daha da öfkeleniyor ve sizi bu türlü “kötü çocuk” olduğunuz için azarlamaya devam ediyor. Siz ağlamaya ve onu itip sizden uzaklaştırmaya çalışıyorsunuz. Öfkesi şiddetlenip size ona vurduğunuz için bağırmaya devam ediyor. Gözyaşlarınıza aldırmadan sizi tünelden çıkarıyor ve size bağırırken süratlice otomobile yanlışsız gidiyor.
Bu annenin süratli yansısı onun çocuğuna olan reaksiyonu değildi lakin onun meselelerinden ötürü bu olay oldu. Tahminen geç kaldığını fark etmesi bir tetikleyen sorun olarak hudutlarını kaybetmesine neden oldu. Muhtemelen bu anne çocuk iken annesi onun gereksinimlerini karşılamakta yetersizdi. Onu duygusal olara önemsemek yerine, annesinden olan muhtaçlıklarını kendi halledip ve annesini kendi halinde bırakıyordu. Artık çocuğu onun buluşmaya geç kalmasını önemsemeyince çabucak bu ebeveyni tetikledi.
Ebeveynlerin çözülmemiş meseleleri olduğunda, çocuklarına korkutucu ve baş karıştırıcı halde davranabilirler. Sonrasında çocuk kendi muhtaçlıklarını karşılayıp ona konfor sağlayan ebeveyninin ona dehşet kaynağı olması onun çözemeyeceği bu paradoksun gerilimiyle yüzleşmesine sebep olur. Çocuk duygusal olarak şaşırır ve tıkanır ve davranışlar kötüleşir…
PARENTİNG FROM THE İNSİDE OUT isimli kitaptan çevrilmiştir.
Daniel j. Sıegel, M.D., Mary Hartzell, M. Ed.
