Çocukluk ve ergenlik kendine has olarak besbelli halde çocuğun ve ergenin süratle değişim gösterdiği periyotlardır. Fizikî, toplumsal, ruhsal, bilişsel açılardan süratle geçişler içermektedir. Bu periyot değişikliklerine ahenk sağlamakta ve çevresel faktörler ile ilgi kurmada ve başa çıkmada bir kadro zahmetler görülebilmektedir. Çocuk psikoloğunun birinci emeli bu süreçlerde takviye olmaktır. Akabinde başa çıkmada zorlandığı alanlarda sorunun tahlili için hem çocuk/ergene hem de ailesine yardımcı olmaktır. En kıymetli nokta hem çocuklar için hem de ergenler için kendi içlerinde bulunan güçlü yanların keşfidir. İşte terapi de kendi içlerinde bulunan bu güçlü yanları keşfetmelerini sağlamaktadır. Burada terapiste düşen en büyük misyon de olumlu-şartsız-kabul süreci ve itimat münasebetidir.
Çocuk Terapisi
Çocukluk periyodu kişilik gelişiminin oluşmaya başladığı bir devirdir. Bu periyotta öğrenilen davranışlar yetişkinlikte kişinin, karakterini, bilişsel yapısını, öz-güvenini, toplumsallaşmasını, alışkanlıklarını, davranışlarını, tavırlarını büyük ölçüde belirlemektedir. Çocukluk kişilik gelişiminin en değerli kısmıdır. Bu sürece bir de, bu periyotta yaşanan, çevresel, ruhsal faktörler etkilenebilmektedir. Bu sebepledir ki, çocukluk devri patolojileri, çocuk psikologları tarafından, terapi ile çalışılmaktadır. İçinde bulunduğu süreci en sağlıklı formda atlatabilmesi, yetişkinlik yıllarında kalıcı bir kadro patolojilerin oluşmaması ve ileride karşılaştığı durumlarda başa çıkma yollarını içselleştirmesi amaçlanmaktdır.
Çocukluk devrine ait besbelli birtakım davranış değişiklikleri bulunmaktadır. Çocukluk sürecinde gerek çevresel faktörlerin tesiri, gerek içsel sebeplerden ötürü davranış sorunları meydana gelebilmektedir.
Davranış değişikliğine sebep olabilecek çevresel faktörleri şu formda sayabiliriz; aile içi şiddet, boşanma sürecinde olan ebeveynler, yakın birinin kaybı, v.b. Çocuklukta karşılaşılan davranış değişikliklerini de sıralamak gerekirse; alt ıslatma, parmak emme, kreş ahenk sorunları, vurma, atma, içe kapanıklık-olağan dışı sakinlik, yaygın endişeler, fobiler formunda sayılabilmektedir.
Bu devir ile çalışılan en tesirli terapi formülü oyun terapisidir.
Ergen Terapisi
Ergenlik kişiliğin oluşumu için değerli bir süreçtir. Konu kişiliğimiz olunca da onun oturması da çalkantılar, çatışmalar, ahenk ve uyumsuzluklar yaratmaktadır. İnsan gelişiminin en kıymetli devri olduğundan bu devir hem kendine has hem de şahsa mahsus benzerlikler ve büyük farklılıklar göstermektedir. Bu devrin temel karakteristik özelliklerinden birisi büyük bir değişimdir. O denli ki bazen kişi kendi değişimini dahi yakalayamamaktadır. Kendisindeki süratli değişime uymaya çalışmak bir çatışma yaratmaktadır. Terapinin özgül maksatlarından biri bu noktada kişinin kendindeki değişimi farketmesini sağlamaktır. Bir öteki karakteristik özelliği ise Kimliktir. Kişi kendisi olmaya başlamaktadır ve bir kimliğe bürünmektedir. Onu bekleyen realist amaçlara karşılık hislerini içeren maneviyat da sürece dahil olmuştur. Bunun sonucunda kişi duygusal değişiklikler, adaptasyon sorunları ve içe kapanma yaşayabilmektedir. Terapi bu noktada onun kendi gücünü keşfetmesine yönelik dinamiklere odaklanmaktadır. Aşağıda bu periyotta kişiyi etkileyebilecek çevresel faktörler ile bu periyoda ait sıkıntılar kategorize edilmektedir.
Aile İçi
- Uyuşmazlıklar ve çatışmalar,
- Otorite çatışmaları,
- Kardeş ilgileri,
- Ergenlikte yaşanan bir kayıp,
- Ergenlikte aile bireylerinin boşanması,
Ferdî
- Cinsel ve bedensel gelişim,
- Kimlik karmaşası,
- Benlik algısı,
- Duygusal gelişim,
- İlgi alanlarının belirlenmesi,
- Cinsel kimlik,
- Okul ahengi.
Çevresel/Sosyal
- Okul ahengi,
- Otorite problemleri,
- Arkadaş alakaları,
- Öğretmen bağları,
- Meslek seçimi,
- İmtihan derdi,
- İmtihanlara hazırlanmada eğitim koçluğu programı.
Ergenlikte karşılaşılan kimi davranış sorunları
- Husus kullanımı/bağımlılığı,
- Anksiyte,
- Depresyon,
- İntihar teşebbüsleri,
- Toplumsal fobi
- İçe kapanma,
- Beslenme ve uyku sorunları,
- Öfke ve saldırganlık,
- Çekingenlik,
- Saldırganlık.
