Bayramlarda kurulan aile sofralarında genellikle et, hamur işi ve tatlı tüketiminin miktarı kaçıyor. Fazla ölçüde alınan bu besinler, kilo çoğalışı ve yağlanmayı da beraberinde getiriyor.
Kurban Bayramı ’nda en çok harcanan besin grubu protein, başka bir deyişle kırmızı et. “Protein verimli ama aşırısı hasar” diyen Diyetisyen Şefika Aydın Selçuk, “Kırmızı et sağlıklı beslenmede olmazsa olmazlar arasında bulunuyor ama ölçü, bireyin sağlık gidişatına ve yaşına göre hudutlandırılmalı. Doymuş yağ ve kolesterol içeriğinin yüksek olması sebebiyle kronik hastalığı olanların iki öğünde de yüksek ölçüde kırmızı et alması mahzurlu” diyor.
Kırmızı eti görüp öbür proteinleri unutmayın!
Kırmızı etin dışında; peynir, yumurta, şarküteri mahsulleri, hububat ve kuru baklagillerde de protein bulunuyor.
Sonraki öğünlerde harcanan yoğurt, ayran ve yoğurtlu tereyağlı çorbalar ile aralarda harcanan tatlıların birçoğunda protein bulunmaktadır. Dolayısıyla fazla tüketim neticesinde sıhhati bozucu hal almaktadır” ifadesini kullanıyor.
Börekler, baklavalar ve şekerlemeler de bayramın bırakılmazları arasında. Ama Aydın ’a göre, onlara da ‘hayır’ demeyi bilmek gerekiyor:
“Ziyaretlerde, ‘Bizim için hazırlanmış, tadına bakmazsak ayıp olur ’ fikriyle hiçbir ikramı geri çevirmemek doğru değil. Burada bilinmesi gereken nokta; bu besinlerin hasarlı olduğu değil, fazla ölçüde ve sık harcanmaması gerektiğidir. Aynı gün içinde hem börek, hem mantı hem de baklava harcanmamalıdır.”
Özellikle sakatatlardan uzak durmaları gerekir. Diyabetik perhizi olanların tatlı seçimleri sütlü tatlılar ve tatlandırıcı ile hazırlanmış seçenekler olmalıdır.
Yeniden gastrit, reflü gibi mide sindirim problemi olan herkesin yağlı ve baharatlı yemeklerden uzak durması önerilir.
Ehemmiyetle vurgulamak gerekir ki; kalp, tansiyon, böbrek ve diyabet hastalarının perhizleri rehabilitasyonlarının en ehemmiyetli kısmıdır. Bu sebeple bayram beslenmesinde gerekirse diyetisyenlerinden teklif alabilirler.”
Et tüketiminde dikkat edilmesi gereken kurallar
Diyetisyen Şefika Aydın Selçuk, eti pişirirken, yerken ve gizlerken özen gösterilmesi gereken noktaları ise şu başlıklar altında sıralıyor:
Her öğününüzde kırmızı et harcamamalısınız. Tavuk, balık veya kırmızı et tüketimi şahsa göre değişen porsiyonlarda vasati 4–6 köfte kadarı geçmeyecek biçimde harcanmalıdır.
Et hakkınızı iki öğüne de paylaştırabilirsiniz.
Eti dinlendirin
Etin pişirilme usulü çok ehemmiyetlidir.
bir köfte büyüklüğünde et vasati 69 kaloridir. Bu etin 45 kalorisi yağdan kazanç. Başka Bir Deyişle yüzde 60 ’ı yağdır. Bu sebeple kızartma yapmak yerine kendi yağında ızgara, fırında veya tencere yemeği biçiminde pişirilmesi gerekir.
Bayramda kesilen hayvanın etinin belli dinlendirilmesi gerekir. Yeni kesilen hayvan etleri ‘vefat sertliği’ dediğimiz sindirimi ve pişimi güç bir halde olur. Bu sebeple çalışmalar bir gün dinlenmiş et tüketimini bu yarıyılda ehemmiyetle vurgulamaktadır.
Doğrama tahtalarını başka yerde kullanmayın
Eti hazırlarken kullandığınız doğrama tahtalarında sebzelerin doğrama harekâtını yapmayınız. Doğrama tahtasında pişmemiş etin bakterileri bıçağa ve oradan tahtaya geçer. Sonrasında aynı tahtanın sebzeye de kullanılması ile en fazla görülen yiyecek zehirlenmesi oluşmaktadır.
Bayram etlerinin kendi yağında kısık ateşte pişirilmesi en sağlıklı usuldür. Etin içerisinde C ve E vitamini yoktur.
Pişirme esnasında soğan, sarımsak, yeşil ve kırmızıbiber, domates ve benzeri sebzelerle birlikte pişirilmesi hem etin tadını zenginleştirir, hem de etin kan kolesterolünü yükseltme tesirini en aza indirmektedir.
Etli yemeklerin yanında kesinlikle salata olsun
Etli yemeklerin yanında bol salatanın harcanması da çok ehemmiyetlidir. 3–4 gün üst üste et tüketimi bağırsak problemlerini artırır. Kabızlık en çok karşılaştığımız meseledir. Bu sebeple yemeklerin yanında belli salata harcamalısınız.
Pişirirken yapmanız gerekenler
Et mangalda pişirilecekse en az 15cm uzakta ve yavaş yavaş pişirilmelidir. Kömürleştirilen ve mangala yakın olarak pişirilen etler kanser tehlikeyi taşır. Etin iyi pişmesi için mangalda yavaş yavaş pişirilmelidir. Etin mangala yakın pişirilmesi B vitamini kayıpları oluşturur.
Bunun için sarımsak, soğan, limon suyu, salça, süt, baharatlar az ölçüde ete karıştırılarak et dinlendirilmelidir.
Bir öğününüzde et harcayacaksanız öbür öğününüzü sebze yemeği gibi tencere yemekleri ile değiştirmelisiniz. Ya da her iki öğününüzde az ölçülerde et ve yanına sebze yemekleri ile zengin bir öğünde oluşturabilirsiniz.
Kalp-böbrek hastaları sakatattan uzak dursun
Yemeklerinizde bitirici olması açısından pilav makarnayı değil, çorba ve yoğurdu seçim ediniz. Gün içinde yeteri kadar karbonhidrat harcayacağınız için öğünlerde yalnızca bütün hububatlı ekmekler harcamalısınız. Pilav veya makarna sizi doyurmak yerine kısa vakitte acıktıracaktır. Çok arzu ederseniz de 2-3 yemek kaşığını geçmeyecek biçimde harcayın.
Kurban bayramı ile beraber sakatat tüketimi de çoğalır. Özellikle kalp hastalarının, hipertansiyonlu hastaların ve böbrek hastalarının sakatat harcaması mahzurludur.
