Bazen sizler de okul devirlerinizi düşünüyor musunuz? Açıkçası ben düşünmekle kalmıyor, hatta düşümde bile görüyorum. Düşümde lisedeyim, imtihana girmek üzereyim ve o kadar dertliyim ki.. İmtihanım var fakat imtihana hiç hazırlanamamışım. Okuyorum, yetiştirmeye çalışıyorum, imtihana giriyorum fakat hiçbir şey yapamıyorum. Düşümde o kadar çaresiz hissediyorum ki kendimi. Sonra uyanıyorum ve ‘’Oh be! Ben artık büyüdüm ve o günler geride kaldı’’ diyorum.
Natürel ki çocukluk devrimiz yalnızca okul anılarından ibaret değil. Hepimiz birer hikayeyiz ve o öyküde acı, tatlı her şey var. Fakat bir çocuğun hayata hazırlandığı yer olan okul hepimiz için çok kıymetli bir yer meblağ. Okul bizim yalnızca ders çalışmayı değil hayatı da öğrendiğimiz yerdir birebir vakitte. Fakat görüyorum ki okul artık çocuklar için yalnızca ders çalıştıkları bir yer.
Daima çok çalışmalılar, okula gitmeli, okuldan sonra etüde kalmalı, sonra konuta gelip ders çalışmalılar. Zira başarılı olmak zorundalar. 95 aldıklarında ‘’harika bir not’’ sevincini yaşamak yerine ‘’Neden 100 almadım?’’ın hüznünü yaşamalılar. Hele ki bir de ebeveynleri, akrabaları ve öğretmenleri muvaffakiyet odaklıysa, eleştirelse ya da tam zıddı çocukla hiç ilgilenmiyorsa ‘’başarılı hissetmek’’ ütopik bir kavram haline gelir. Farkındaysanız ‘’başarılı hissetmek’’ diyorum, zira bir çocuk 95 aldığında (ki bu başarılı olduğu manasına gelir) kendisini başarılı hissetmiyorsa bu ütopik bir kavramdır. İşte çocuklukta bu tecrübelerle temelleri atılan ‘’başarısızlık şeması’’ yetişkinlikte de kendisini gösterdiğinde içinden çıkılamaz bir hal alır..
Pekala nedir bu başarısızlık şeması? Artık durun ve düşünün. Kendi başarılarınıza karşı nasıl yaklaşıyorsunuz? Birçok vakit başarılı mı hissediyorsunuz başarısız mı? Etrafınızdaki herkes sizin ne kadar başarılı olduğunuzu söylerken sizin kendinizi başarısız hissettiğiniz vakitler oluyor mu? Başarısız olmamak ismine kaçındığız şeyler hayatınızı kısıtlıyor ve kendinizi başarısız hale getirdiğiniz oluyor mu? Bu sorulara yanıtınız evet ise başarısızlık şemasıyla karşı karşıya olabilirsiniz demektir.
Başarısızlık Şeması
Başarısızlık şeması genelde kendisini kaçınmalarla gösterir. Yeni bir işe girmekten, sunum yapmaktan, daha üst bir kademeye geçmekten kaçınılır. Kişi genelde dikkat dağınıklığından, daima işlerini ertelediğinden ve geç bitirdiğinden yakınır. Aslında başarısız olmaktan korkarken, kendisini sabote ederek başarısızlığın kucağına düşer. Bu bir döngü halinde kişinin tekrar tekrar birebir başarısızlık acısını yaşamasına yol açar.
Başarısızlık şeması ile ilgili size birkaç teklif sunabilirim. Lakin bu biçim şemaların kökeni çok erken periyotlara dayanıyorsa bazen bunu bir uzman yardımıyla aşmak gerekebilir. Bu nedenle teklifleri uyguladığınız halde hala kahır yaşıyorsanız yardım almaktan çekinmeyin.
Öncelikle başarısız olarak algıladığınız durumları daha gerçekçi bir niyetle değerlendirin. Genelde ben bu noktada danışanlarıma şunu soruyorum ‘’Eğer bu başarıyı bir arkadaşınız gösterseydi ve size ne düşündüğünüzü sorsaydı nasıl değerlendirirdiniz?’’. İşte bu noktada kişinin kendisi için verdiği karşılıkla arkadaşı için verdiği yanıt birbirinden farklıysa muvaffakiyet algısı çarpıtılıyor demektir. Şayet sahiden kendinizin başarısız olduğunuzu farkederseniz, o vakit çok fazla kaçınma yapıyorsunuz demektir. Bu türlü bir durumda hayatınızı baştan sona gözden geçirin. Başarısızlık yaşadığınız durumların ortak tarafları var mı? Başarılı olacağınızı düşündüğünüz lakin sadece eleştirilirsiniz, alay edilirsiniz diye vazgeçtiğiniz şeyler oldu mu?
Şu anda potansiyelinize uygun bir iş ya da akademik bir ortamda mısınız? Kendinizi sabote ettiğiniz durumları ve sizi sabote eden bireyleri fark ederek, alternatif yollar ve münasebetler oluşturabilirsiniz. En kıymetlisi, kendisini başarısız hisseden çocuk tarafınıza odaklanın. Başarısız hisseden tarafınız ne hissediyor, ne düşünüyor ve en kıymetlisi neye ‘’ihtiyacı’’ var. Zira bu çocuk hiç takdir edilmemiş, ihmal edilmiş ve örselenmiş olabilir. Onun kendisini takdir edecek, koruyacak bir yetişkine gereksinimi olabilir. Onun bu gereksinimlerini lakin sizin yetişkin tarafınız ve sevdiğiniz beşerler verebilir.
