Hisar Intercontinental Hospital Muayenehane Laboratuvarlar Bvefat Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Cingöz ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Muayenehane Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Ramazan Gözüküçük Ebola hastalığı ile alakalı ehemmiyetli açıklamalarda bulundu.
Gine, Liberya ve Sierra Leone ’yi tesiri altına alan, Nijerya ’da görülmesiyle birlikte salgının bölgesel olarak yayılabileceği kaygısını artıran, Ebola Virüsü reelinde hijyen kaideleri ile önlenebilecekken sağlık sisteminin beceriksizliği, eğitim seviyeyi ve özellikle de kültürel bir ekip uygulamalar sebebi ile önüne geçilemedi. Ebola hastalığı ile alakalı merak edilenleri Hisar Intercontinental Hospital Muayenehane Laboratuvarlar Bvefat Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Cingöz ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Muayenehane Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Ramazan Gözüküçük ’deri bildik…
Ebola virüsü nedir?
Öncelikle tropikal yağmur ormanlarına yakın, Orta ve Batı Afrika ’da uzak köylerde ortaya çıkan ebola; yarasa, maymun, şempanze, antilop gibi hayvanlardan insanlara berişmiş, daha sonra insandan-insana berişmesi ile dağılmış ölümcül bir virüstür. % 90 gibi çok büyük bir vefat oranına sahip olan hastalığın en yaygın sebebi su lekeliliği, et ve süt gibi hayvansal mahsullerin iyi pişirilememesidir. Sağlık hizmetlerinde standart temkinlerin ilgisizlik edilmesi, enfeksiyonun berişme tehlikesini artırır. İnsanlar, Ebola ile enfekte olmuş şahsın kanı veya beden akışkanları ile dolaysız temas neticeyi virüsü alabildikleri gibi, kontamine olmuş, iğne gibi neticesinde de virüse maruz kalabilirler. Afrika ’da sağlık çalışanlarının hastalarla maskesiz, galoşsuz ve eldivensiz teması, enjektör veya şırıngaların sterilize edilmeden tekerrür tekerrür kullanımı enfeksiyon tehlikesini artırmaktadır. Hastalıkla alakalı birçok aşı test edilse de, ne yazık ki lisanslı bir aşı yoktur. Hastalığın özel bir rehabilitasyonu olmamakla birlikte, yoğun destekleyici bakım gerekir. Akışkan, elektrolit balansı sağlanarak, ağızdan ve damardan beslenme, oksijen ve kan basıncı takibi, Ağrı, anksiyete, ajitasyonlara müteveccih, ayrıca sıtma, karahumma gibi ikincil, süper enfeksiyonlar için rehabilitasyon yapılır.
Belirtileri nelerdir?
Ebola enfeksiyonu grip benzeri semptomlarla başlar. Virüsle enfekte olduktan sonraki birkaç gün içinde, yüksek ateş, baş ağrısı, mide ağrısı, adalelerde ağrı, yoğun halsizlik, eforsuzluk ortaya çıkar. Bu semptomları, bulantı, kusma, ishal, kırmızı ve kaşıntılı göz, tende döküntüler, beyin, böbrek ve karaciğer işlevlerinde bozulma, bedende iç ve dış hemorajiler kanamalar takip eder. Ankara Sanat Tiyatrosuanonim Şirket, ALT gibi karaciğer enzimleri yükselirken, akyuvar ve trombosit rakamları düşer. Enfeksiyonu takip eden birkaç hafta içerisinde de göğüs ağrıları, bayılmalar, şok ve vefat görülür. Virüs beriştikten sonra, bireyden şahsa değişen, 2-21 günlük kuluçka süresi sonunda hastalık belirtileri görülmeye başlar. Kan ve beden salgılarında virüs olduğu sürece başkalarına da berişir. Ebola tanısı konulmadan evvel, sıtma, karahumma, kolera, veba, şigelloz, leptosiroz, riketsiyoz, menenjit, hepatit ve öbür viral hemorajik ateş gibi öbür hastalıklar ekarte edilmelidir.
Ebola teşhisinde, laboratuar testleri yol gösteriyor mu?
Ebola virüsü enfeksiyonu semptomlarının çıktığı birkaç gün içinde, berişme tehlikesine karşı şahsi gözetici tedbirler alınarak, kesin teşhis için bazı laboratuvar testleri yapılır.
Bu testler:
• Virüse ait olan, bazı mahsuller ve maddelerle alakalı ELISA testleri
• Virüse karşı bedende büyüyen antikorlarla alakalı ELISA testleri
• Virüs Ribo Nükleik Asit ’sı ile alakalı polimeraz zincir tepkin PCR testleri
• Elektron mikroskobik analizler
• Hücre kültürü ile virüs yalıtımı
• Kanlı ishal varsa, gaitadışkı kültürüdür.
Nasıl ihtiyat alınmalı?
Ölümcül bir virüs olmasına karşın, yakın temasla da bulaşabildiği için, Dünya Sağlık TeşkilatıWHO ve Amerikan Hastalık Hakimiyet Merkezi CDC, ellerin sabunla yıkanması, hastalarla temasta eldiven kullanılması, bireyler arası enfeksiyonu yasaklamak için tek seferlik iğne kullanılması gibi gözetici tedbirler başta olmak üzere, Viral Hemorajik Enfeksiyon Hakimiyeti başlığı altında, pratik kaideler geliştirmiştir.
Bu kaideler:
1. Etkin hadiselerin tespit edilip, izole edilmesi
2. Enfeksiyon kuşkulu şahısları 21 günlük kuluçka yarıyılı boyunca iyice izlenmesi
3. Can Verenlerin tehlikesiz hijyen koşullarında defnedilmesi
4. Mevcut hadiselerin ve geriye dönük olarak tüm hadiselerin incelenip dokümante edilmesi
5. Günlük raporlanmanın yapılması
6. Sağlık çalışanlarının ve hasta yakınlarının şahsi gözetici donanımlarını titizlikle kullanması
7. Tehlikesiz enfeksiyon hakimiyeti mevzusunda, ulusa ve sağlık çalışanlarına eğitimlerin verilmesi
Hayvanlardan berişme tehlikesinin önüne geçilebilinir mi?
Enfekte olduğundan şüphelenilen hayvanlar ile ilgilenildiğinde, eldiven, maske, gözlük ve özel kıyafetler gibi şahsi gözetici teçhizat kullanılmalıdır. Et, süt gibi hayvansal mahsuller iyice pişirilerek yenmelidir. Hayvan barınakları, sodyum hipoklorit veya öbür deterjan, antiseptiklerle rutin arınılarak, dezenfekte edilerek virüs inaktive edilmelidir.
Ebola ile enfekte insanlara karşı ne yapabiliriz?
Enfekte şahsın kanı veya beden akışkanları ile direk virüs bulaşabileceği gibi; kontamine olmuş iğne gibi malzemelerle de virüse maruz kalınabilir. Hastalığın insandan insana berişmesini önlemek için;
• Ebola virüsü taşıyan hasta ile yakın fiziksel temastan sakınılmalı.
• Hasta rehabilitasyonu veya bakımında, kan ve beden akışkanlarının atlaması veya enfekte malzemeler ile öbür temas tehlikesine
karşı, gözlük, surat maskesi, eldiven, akışkan geçirmeyen önlük, galoş gibi şahsi gözetici teçhizat kullanılmalı.
• Hastayı ziyaret evveli ve sonrası, eller sabun ve dezenfaktanla, uygun bir biçimde yıkanmalı.
Ebola salgınının, ülkemizde görülme ve dağılma olasılığı çok cılız olsa bile, hijyen kaidelerine uyulmasında her zamankinden daha fazla hassasiyet gösterilmesi gerekir. Özellikle yaz aylarında salmonella, şigella, kampilobakteri, hatta kolera gibi ağız-dışkı yolu ile berişen enfeksiyonların dağılmaması, salgın yapmaması için, su ve besin pakliği kadar, şahsi hijyene dikkat etmek öncelikli temkinlerdir.
Kaynak: Milliyet/sağlık