Unutkanlığın günlük yaşamda en fazla şikayet edilen, evham uyandıran vaziyetlerden bkocaman olduğunu vurgulayan Nöroloji Bvefatından Uzm. Dr. Melek Kandemir, Her unutkanlık, hastalık habercisi olmamakla birlikte, şahısta evham uyandırıyorsa, bunu çözmenin yolu bir uzmana başvurmaktan geçer dedi.
Hafıza bozuklukları ve öteki zekasal yetilerdeki bozukluklar günlük hayat işlevlerini etkileyecek kadar şiddetli hale geldiği zaman buna demans denir. Demans dışında en ehemmiyetli unutkanlık sebepleri arasında; tirod bezi hastalıkları, bunalım, metabolik bozukluklar, inme, kafa travmaları, beyin urları, sarih kalp operasyonlarında beyin dokusunun kanlanma azlığına bağlı farklılıklar, beden mukavemetini kıran birçok hastalık sayılabilir. Bu sebeple geniş bir araştırma yapmak ve doğru teşhisi koymak rehabilitasyonun ilk adımıdır. Bu demans benzeri bir tablo ile ortaya çıkan ancak rehabilitasyonu olası olabilecek vaziyetlerin gözden kaçırılmaması doğrultusundan çok ehemmiyetlidir.
Alzheimer Hastalığı, en sık görülen demans türüdür
Alzheimer tüm demansların %50-70ini oluşturur. İlerleyici olarak beyin hücrelerinin tahribi ile ortaya çıkan hafıza, bilme ve suçlamadaki bozukluklar olarak görülür. 65 yaşında Alzheimer görülme oranı %3 iken, 85 yaşından sonra %50 lere çıkar. Hastalığın ender görülen genetik formları da vardır ki burada birçok aile bireyinde hastalık erken yaşta görülebilir. Kesin teşhis ancak beyin dokusunun mikroskobik analizi ile yapılmakla beraber, yeni tanısal vasıtalarla %90 doğruluk ile teşhis konabilir.
Normal ihtiyarlamada, zaman zaman andırmada eforluklar olabilir ancak Alzheimerda bu, giderek şiddetlenen ve günlük yaşam işlevlerini etkileyen bir vaziyettir. Hastalığın erken devrelerinde unutkanlık, kelime bulma eforluğu ve günlük işlevlerde güçlükler, desteğe gereksinim baş gösterir. Hastalık ilerledikçe, sıkıntılılık, kafa karmaşıklığı, gönülsüzlük, uyku bozuklukları, sanrılar ve hayal görmeler büyür. Son yarıyıllarında, hastanın yakınlarını tanıması ve bağlantıyı bozulur.
Günümüzde Alzheimerın kesin rehabilitasyonu mevcut olmamakla birlikte ilaç rehabilitasyonlarının, hafıza, yargı ve yeni balaka bilmedeki bozuklukları eksiltmede ve geciktirmede dayanakçı olduğu, tutumsal bulguların düzenlenmesinde rol oynadığı, hastalığın genel olarak ilerlemesinde de yavaşlatıcı tesirleri olduğu düşünülmektedir. Sıkıntılılık, gönülsüzlük, uyku bozuklukları, sanrılar, hayal görmeler ve saldırgan tavırlar için dayanakçı ilaçlar da kullanılabilir. Hekim, mevcut rehabilitasyon alternatifleri arasından hasta için uygun olanına karar verir.
İlaç kullanımı ile birlikte hastanın yaşam koşullarının ona uygun hale getirilmesi de rehabilitasyonun bir parçası olarak ele alınmalıdır. Etraf farklılığı, yolculuklar, sağlık kurumu uyuyuşu, konuta yeni kimselerin gelişi, demansı olan hastaları çok çabuk sıkıntılı edebilir. Bu sebeple olası olduğunca etraflarını sabit yakalamak, günlük alışkanlıklarını gözetmek için çaba sarf edilmelidir. Görebileceği bir yerde zamanı andırdıracak bir takvim ve saat bulundurmak, risk teşkil edecek kesici, yanıcı eşyaları kolay ulaşabileceği yerlerde bulundurmamak, hakimiyetsiz olarak konuttan dışarı çıkmasını yasaklamak gerekir.
Ailede Alzheimer gibi, uzun süreli, ciddi fiziksel ve zekasal imhaya sebep olan bir hastalığa sahip bir birey bulunduğu zaman, bundan, başta hastaya bakım verenler olmak üzere tüm aile etkilenir. Bu sebeple hastalar için olduğu gibi aileler için de destek ve rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.
Hasta ile yapılacak detaylı bir görüşme ve dikkatli fizik, nörolojik ve psikiyatrik tetkik ile birlikte aile bireylerinin vereceği balakalar son derece ehemmiyetlidir. Bunalım ile demans ilişkisi özel bir ehemmiyette ele alınmalıdır.
Ardından Nöropsikolojik test olarak adlandırılan, başta hafıza olmak üzere tüm zekasal yetilerin değerlendirildiği bir dizi test uygulanır. Bu testler ile bireyin dikkat ve konsantrasyonu, yakın ve uzak belleği, dil yetileri, düşünce yaradılış sürati, el-göz koordinasyonu, görsel becerileri, planlama, karar verme, soyutlama yetileri değerlendirilir.
Beyin bilgisayarlı tomografisi veya manyetik titreşim görüntüleme ile beyin içinde işlevleri bozabilecek bir başka mesele ur, kanama vs olmadığından emin olunur. Belirli demans belirtileri için özel beyin görüntüleme bulguları açısından değerlendirilir.
Elektroensefalografi analizi yapılarak dikkat, konsantrasyon ya da algıyı bozabilecek ilave bir mesele olup olmadığı incelenir.
Geniş bir laboratuvar değerlendirme ile tiroid bozuklukları, vitamin noksanlıkları, metabolik bozukluklar, altta uyuyan bir kronik enfeksiyon gibi demansa sebep olacak öteki faktörler incelenir. Bulgular değerlendirilerek tanı konur, hastalığın rehabilitasyon ve takibini kapsayan süreç başlatılır.
Hastanın sahip olduğu kalp-damar hastalıkları, diyabet gibi sistemik hastalıkların da hakimiyet altında yakalanmasının, demansın seyrini ve yaşam niteliğini doğrudan etkileyeceği bilinmeli ve bu açılardan da takip edilmelidir.
Usta yakalanması gereken en ehemmiyetli nokta, belirtileri birbirine çok benzer olan bazı hastalıkların sebeplerinin, rehabilitasyon usullerinin ve rehabilitasyona yanıtlarının çok değişik olduğudur.
Hafıza Bozuklukları Biriminin Amacı
Hafıza ve öteki zekasal yetilere ait şikayetleri, tutum farklılıklarını değerlendirip yakınmaların bir demans süreci ile ilişkili olup olmadığını teşhis etmek,
Bunalım, dikkat beceriksizliği gibi demans dışı sebeplerden kaynaklanan yakınmalara uygun rehabilitasyonu önermek,
Demans tanısı konursa, sebebini tespit eterek, rehabilitasyonu olası olanlarda süratle rehabilitasyona başlayarak yakınmaları düzenlemek,
İlerleyici olan vaziyetlerde gereken temkinleri almak, tasarlanan rehabilitasyonu uygulamak, hastanın ve yakınlarının uygun biçimde yönlendirilmesini sağlamaktır.
Birimimiz tanı, rehabilitasyon ve takip sürecini tümüyle kapsayan bir hizmet vermektedir.
Kimler Hafıza Bozuklukları Birimine başvurmalı?
Yeni balaka edinme ve andırmada güçlük sürükleyenler;
Yemek yapmak, evin kumpasını sürdürmek, araba kullanmak, karar vermek, bütçelerini tasarlamak gibi evvelden yaptıkları işleri yapmakta zorlananlar, bulunduğu yeri, yolu şaşıranlar.
Eskisine kıyasla daha serinkanlı olanlar, ya da hakimiyetsiz tavırlar gösterenler.
Konuşmalarında tutukluk, kelime bulma eforluğu olanlar.