Fiziksel tükenmişlik belirtileri
Kronik bitkinlik, eforsuzluk, enerji kaybı, baş sızıları, bulantı, kramplar, bel sızısı, uyku bozuklukları gibi farklı mesele ve yakınmaları kapsar.
Duygusal tükenmişlik bulguları
Duygusal tükenme, çoğunlukla fertte öteki insanlara dayanak ederken, istenen psikolojik ve duygusal arzların fazlalığı suratından ortaya çıkan yorgunluk gidişatını ifade eder. Depresif duygulanım, kendini desteksiz ve güvensiz sezme, ümitsizlik, konutta gerginliğin çoğalışı, agresiflik, tedirginlik, mutsuzluk gibi olumsuz duygulanımlarda çoğalış, terbiye, saygı ve arkadaşlık gibi pozitif duygulanımlarda eksilme kapsamaktadır.
Zekâsal tükenmişlik bulguları
Doyumsuzluk, kendine, işine ve genel olarak hayata karşı negatif tutumları içerir. Tükenmişlik belirtiyi ilerledikçe işi umursamama ve işi vazgeçme, gibi tavırlar görülür.
Duyarsızlaşma
Çalışanların hizmet verdikleri şahıslara birer nesne gibi davranması, küçültücü laflar sarfetmesi, aldırışsız, alaycı bir davranış sergilemeleridir. Reelinde bu tavırların altında bir yabancılaşma duygusu ve korunma mekanizması uyumaktadır.
Şahsi Zaferde Düşme
Zamanla işle alakalı muhtelif hadiselerde kendini noksan idrak etme ve işyerinde karşılaşılan şahıslarla olan ilişkilerde de galibiyetsizlik duygusu baş gösterir. Tükettiği gayretin boşa gitmesi ve kabahatlilik duygusu çalışanın iş motivasyonunu düşürerek zafer için zorunlu tavırları hakikatleştirmesini engeller.
Tükenmişliğin Başlıca Nedenleri
Sosyal dayanağın olmaması/beceriksizliği, şahıslara erişemeyeceği amaçlar konması, fazla iş yükü, etrafındaki bireylerin motivasyonlarının düşük olması, bireyin şahsiyetiyle yaptığı işin anlaşmaması.
Genç, bekar, çocuksuz fertlerde, konutlu, yaşlı ve çocuklu fertlere göre; üniversite mezunlarında üniversite mezunu olmayanlara göre, iş tecrübeyi birkaç senelik olanlarda bir seneden az ve beş seneden uzun vakittir çalışanlara göre daha yüksek seviyede tükenmişliğe tesadüfülmüştür.
Cinsiyet mevzusundaki çalışmalar anlamlı bir fark göstermezken, şahsiyet ve temennilerle alakalı etkenlerin tükenmişlikle yakından alakalı olabileceği neticelerini vermiştir. Dıştan teftiş odaklı şahıslarda, çalıştıkları müessese, işleri ve şahsi yeterlilikleriyle alakalı karşılanması güç temennilere sahip olan şahıslarda daha fazla tükenmişlik olgusuna tesadüfülmektedir.
Aile yaşamında tükenmişlik
Her iki eşin de çalıştığı ailelerde aile fertleri arasındaki ilişkinin kaliteyi ile tükenmişlik arasında korelasyon bulunmuştur. İşli rollerle aile rolleri arasında bocalayan ve her iki alan arasında doyurucu bir denge kuramayan şahıslarda tükenmişliğe daha sık tesadüfülmektedir. Öteki yandan, konutluluk ve aile yaşamından alınan doyumun yüksek olması ve aile yapısının pozitif olarak idrak edilmesi tükenmişlik seviyesini azaltmaktadır.
Sosyal destek
Tükenmişlikle sosyal destek arasındaki ilişki araştırıldığında, sosyal dayanağın tükenmişliğe karşı bir tampon görevi gördüğüne işaret etmektedir. Sosyal destek kaynaklarından faydalanmak tükenmişliği eksilten, sosyal destek kaynaklarından yoksun olmak ise tükenmişliği çoğaldıran bir etmen olarak bulunmuştur. Yakın, kesintisiz, erişilebilir bir aile ve arkadaş etrafına sahip olmanın, ferde güven veren ve destekleyen kalite taşıdığı için tükenmişlik tehlikesini eksilttiği görülmektedir.
Yöneticilere Düşen Görevler
* Güç işleri denk olarak dağıtarak yükün aynı bireyler üzerinde birikmesini yasaklamak,
* Güç işlerin mutasyonlu olarak yapılmasını sağlamak,
* Gün içerisinde iş harici etkinlikler için zaman ayarlamak örn.:okumak,
* Yarım gün çalışmayı desteklemek bu usulle insan kaynakları ve elastiklik çoğalır,
* Çalışanlara yeni programlar oluşturması için imkân tanımak.