Kişiyi çok korkutan, çaresizlik yaratan, ziyadesiyle olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı tesirlere ruhsal travma demekteyiz. Elbette insanın hayatında birçok keder yaşadığı durumlar olur, bunların tümü ruhsal travmaya sebep olmaz. Bilindiği üzere her travmatik olayın tesiri de, şahıslar için tıpkı olmaz. Travmaya yüklenen mana, kişinin geçmiş yaşantıları, gerilimle başa çıkma mahareti, toplumsal takviyesi ve genetik yapısı üzere durumlar travma üzerine belirleyici faktörlerdir.
Ruhsal travmalardan sonra en sık görülen iki hastalık: depresyon ve travma sonrası gerilim bozukluğudur.
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu Belirtileri,
-
Hatırlama da dediğimiz, tekrar yaşama: Travma yaşayan bireylerde olaydan geçtikten sonra yaşanılan olayla ilgili anıların zihnine gelmesi sıklıkla görülebilir. İstemediği yahut aklına getirecek bir durum olmadığı halde bile kişinin zihnine gelebilir. Bu durum kişiyi çok rahatsız eder ve iç ezası, kalp çarpıntı, ellerde ve bedende terleme, titreme, nefes almada zorluk üzere belirtilerine yol açabilir. Hatta bazen de kişi olayı hakikaten yaşıyor üzere olur. Örneğin; gerçekte bir sarsıntı olmadığı halde yer sallanıyor üzere hissedebilir ve ona uygun davranabilir.
-
Kaçınma (Küntleşme): Kişi ona yaşadığı olayı hatırlatan yer, durum, hatta his ve fikirlerden mümkün olduğunca uzak durmaya uğraşlar. Bazen de travma yaşamış şahıslarda olayın detaylarını unutma durumu görülebilir. Kişi hatırlamak istediği halde hatırlayamaz.
-
Artmış uyarılmışlık: : Ruhsal travmadan etkilenmiş bireyler kendilerini o an tekrar yaşanacakmış üzere diken üstünde hissedebilirler. Bilhassa uykuya dalmakta zahmet çekmek sık görülür. Travmayla ilgili kaygılar nedeniyle uykuya dalmak saatler sürebilir, uykuları hafif olabilir.
TEDAVİLER
Travma sonrası gerilim bozukluğunun tedavisinde hem ilaçların hem de ruhsal dayanağın tesirli olduğu gösterilmiştir. Bilindiği üzere herkes travmatik olaydan tıpkı oranda etkilenmez bundan ötürü travmanın tesirlerinin giderilmesi için herkesin gereksinimine nazaran farklı tedavi yaklaşımları planlanması uygundur. Unutulmamalıdır ki ruhsal travmanın tesirleri tedavi edilebilir durumlardır. TSSB ve başka anksiyete bozuklukları için tedavi gören birden fazla kişi tedaviye olumlu cevap verir ve hayatların kalitesinde yükselme izlenir.
Tedavi uygulamalarının kimileri,
-
Bilişsel-davranış terapisi (BDT),
-
Maruz kalma terapisi (exposure therapy),
-
Anksiyete ile baş etme programları,
-
EMDR ve ilaç tedavisidir.