Serviks* kanseri, uterus*un vajinaya bağlandığı serviksi örten yassı hücrelerin kanserleşmesi durumudur. Birden fazla kanser olgusunda etken, human papilloma virus (HPV) ve / yahut başka cinsel geçişli enfeksiyonlardır. Olağan koşullarda bağışıklık sistemi, virusu bedenden temizlerken kimi bayanlarda tekrar tekrar tıpkı viruslara maruz kalmak ya da yüksek riskli 16, 18 HPV tipleriyle enfekte olmak, yıllarca sürecek inatçı enfeksiyona ve böylelikle kalıcı hücre tahribatına yol açabilir. Erken evrede hiç bir şikayete yol açmazken, ileri evrelerde münasebet sonrası kanama, adet dışı lekelenmeler, berbat kokan kanlı akıntılar ve eşlik eden ağrı, serviks kanserinden şüphelendirmelidir.
Yassı hücrelerden birisinin ya da bir kısmının DNA*’sında değişme, mutasyon başlar, hücrelerde atipi yani olağandışı görünüm oluşur, giderek bu hücrelerin sayıları artar, vakitle olağan dokuyu büsbütün işgal eder, hatta metastaz yani uzak organ ve dokulara yayılım yapabilir.
Çoğunluğu serviksi örten yassı hücrelerden köken alırken daha azı, servikal kanalı döşeyen bez yapısında hücrelerden kaynaklanır. Olağan hücreden kansere dönüşüm uzun yıllar alır. Örneğin HPV enfeksiyonunun kansere yol açması 10 – 20 yıl üzere uzun müddet alabilir. Münasebetiyle PAP Smear ve / yahut son yıllardaki HPV testleri, kanser oluşmadan çok evvel, şimdi kanser öncesi evrede iken teşhis koyulmasını sağlar. Özetle bayanların nizamlı aralıklarla tarama testlerinden geçtiği şuurlu ve gelişmiş toplumlarda, serviks kanseri neredeyse büsbütün ortadan kalkmıştır.
Serviks kanseri risk faktörleri
Human papilloma virus enfeksiyonu (HPV), en değerli risk faktörüdür. Bu virusun 150’den fazla tipi vardır. Kimi tipleri siğil dediğimiz genital lezyonları oluştururken (condyloma acuminatum), başka kimi tipleri bilhassa kanser açısından yüksek risk taşır. HPV dış cinsel organları, anüsü, ağız ve boğaz içini örten cilt yüzeyindeki hücreleri enfekte edebilir lakin kan yoluyla akciğer, kalp üzere iç organları etkilemez. Beşerden beşere temas ile örneğin vajinal, anal hatta oral seks ile geçer. HPV geçişlerinin yüzde 99’dan fazlasında cinsel münasebet rol oynar.
HPV enfeksiyonu çok yaygın bir cinsel geçişli hastalıktır. Küresel olarak en az 1 cinsel partneri olan bayanların yüzde 85’i, erkeklerin yüzde 91’i hayatlarının bir noktasında HPV ile müsabaka riski taşır. Çeşitli ülkelerde yapılan çalışmalarda HPV DNA testinin 25 yaş altı olgularda yüzde 32-64 müspet olmasına rağmen 45 yaş ve üzerinde bu oranların yüzde 2,8-4 olduğu saptanmıştır. Ülkemizde de genel olumluluk oranları yüzde 3-7 ortasında değişmektedir. HPV ile müsabaka oranı bu kadar yüksek olmasına rağmen birçok beşerde bedenden bizatihi temizlenip atılır. Öte yandan HPV, kimi bayanların hücrelerinde 10-15 sene üzere uzun müddet temizlenmeden, inatçı biçimde de kalabilir. Bilhassa tekrar tekrar HPV’ye maruz kalınlığında kronikleşebilir ve bilhassa yüksek riskli tip virus ise bayanda serviks, vulva, vajina, erkekte penis, her iki cinste de anüs, ağız, lisan ve boğaz kanserlerine yol açabilir. Genç yaşlar virusla karşılaşmak için daha riskli iken, virusun bedenden temizlenmesi, yaş ilerledikçe daha zorlaşır.
Her ne kadar bu hastalığın kürü yani büsbütün ortadan kalkması olanaksızsa da ortaya çıkan lezyon örneğin siğiller yahut olağandışı büyüyen hücrelerin yaptıkları lezyonlar çıkarılabilir yahut tedavi edilebilir. Ayrıyeten HPV aşıları da bu hastalıktan korunmak için etkilidirler.
Erken yaşta örneğin 18 yaş öncesi bayanın cinsel faal olması, çok sayıda farklı cinsel partnerle seks yapmış olması yahut partnerinin geçmişte ya da hala çok sayıda farklı bayanla cinsel bağda bulunması, bilhassa riski artıran özelliklerdir.
Sigara yalnızca akciğer değil örneğin serviks kanseri için de risk faktörüdür. Serviks kanseri sigara içenlerde içmeyenlere nazaran iki kat daha sık görülür. Bağışıklığı baskılayarak bedenden HPV’nin atılması sürecini yavaşlatır. Tıpkı kapsamda bağışıklığı azaltan ve AIDS hastalığına yol açan HIV (insan immün yetmezlik virusu) enfeksiyonunda da hücrelerin kansere dönüşme suratı artar. Kimi hastalıkların tedavisi yahut organ nakillerinde organ reddini önlemek için verilen bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar da serviks kanseri için risk faktörleridir.
Öbür cinsel geçişli hastalıklardan birisi olan klamidya enfeksiyonu hiçbir şikayete yol açmadan tesadüfen testlerde yakalanabilir ve infertiliteye yol açabilmek dışında muhtemelen HPV çoğalmasını hızlandırarak serviks kanseri riskini de artırabilir.
Çok uzun yıllar doğum denetim hapı kullanıp bilhassa tıpkı vakitte sigara içenlerde serviks kanseri, hap kullanmayanlara kıyasla daha sık görülür. Bu artışın nedeni, sağlam bir hami yol kullanmanın verdiği inançla, kondomsuz seks yahut çok sayıda cinsel partner ile temas sonucu daha yüksek cinsel geçişli hastalığa yakalanma riskinin yüksekliği de olabilir.
Üç yahut daha fazla sayıda doğum yapmış olmak öbür bir risk faktörüdür. Muhtemel nedenler ortasında, gebeliğin bağışıklığı baskılayan bir durum olması, böylelikle HPV ve kansere daha fazla yatkınlık sayılabilir. Genelde çok doğum yapanların birebir vakitte daha düşük ekonomik koşullarda ömür sürmeleri, kanser tarama testleri için sıhhat kurumlarına ulaşamamanın olumsuz sonuçları da artışın başka nedenlerini oluşturabilir. Az meyve ve zerzevat tüketilmesi de suçlanan nedenler ortasında sayılmaktadır.
Yirmiden daha genç yaşlarda doğum yapmak, 25 yahut daha sonraki yaşlarda doğum yapmaya nazaran serviks kanseri riskini artıran bir öteki faktördür. Serviksteki hücresel değişimin çok süratli olduğu onlu ya da erken yirmili yaşlarda birinci seksüel bağsini yaşamış ergenlerde ve genç kızlarda da kansere dönüş suratı daha yüksektir.
Buraya kadarki risk faktörleri önlenebilirken birtakım durumlarda bu mümkün değildir. Örneğin gebelik müddetince annenin dietilstilbestrol (DES) denilen hormonal bir ilaç almış olması (1938-1971 ortasında düşük önlemek hedefiyle hamilelere verilmiş fakat Türkiye’de kullanıldığına dair doküman yok), doğurduğu kız çocuğunda ileriki yıllarda serviks ve vajina adenokanseri sıklığını artırmaktadır. Ayrıyeten anne ya da kız kardeşte serviks kanseri hikayesi, ailesel bir yatkınlık ve risk artışı oluşturabilir.
Kimi araştırmalar, örneğin rahim içi araç kullanılarak serviks kanseri riskinin azaltılabileceğini, hatta kısa vadeli araç kullanımında bile, çıkarıldıktan sonra da devam eden bir risk azalması olduğunu tez etmektedir.
Tarama testleri
Tarama testlerinin gayesi, hastanın şikayeti yokken kanser yahut kanser öncesi lezyon*ların erken tanınmasıdır. Şayet şikayet, örneğin cinsel bağlantı sonrası kanama yahut adet kanaması dışındaki günlerde lekelenme ise yahut muayenede servikste bariz anormallik, lezyon varsa o takdirde artık taramadan değil teşhis testlerinden örneğin biyopsiden bahsederiz. Serviks kanseri ileri evrelerde, tedaviye karşın ölümcül kanserlerden bir tanesiyken erken teşhis koymak emeliyle yapılan Pap smear testleri sayesinde hem hastalık sıklığı azalmış hem de erken evrelerde hatta şimdi kansere dönüşmeden yakalanabildiği için hastalıktan mevt, pratik olarak ortadan kaldırılabilmiştir. Son yıllarda bilhassa kimi tipleri kanserle yakın temaslı olan ve cinsel bağla geçen Human Papilloma Virus (HPV) tarama testleri, servikal lezyonları çok erken yakalayıp hastalıkları tedbire açısından yeni bir çığır açmıştır. Gelişmiş toplumlarda serviks kanseri, lakin tarama testi hiç yapılmamış yahut tertipli olarak yapılmamış genç bayanlarda görülebilen bir hastalık durumuna indirgenmiştir. Tarama lakin HPV testinin yapılamadığı toplumlarda yalnızca PAP Smear ile yapılmalıdır. HPV testi yapılabilecekken PAP Smear ile yetinmek, tarama imkanlarından gereğince yararlanmamak demektir zira HPV testi smearden daha muteberdir.
Birtakım uluslar ortası tekliflerde, cinsel ömürle birlikte 21 yaşından itibaren her 3 yılda bir tekrarlamak şartıyla PAP Smear tarama programı başlatılmalıdır. Daha çok kabul edilen smear testi başlama yaşı ise 25’dir. Her bayana 25-65 yaş ortasında her 5 yılda bir HPV testi uygulanmalıdır. Lakin bu imkan teknik olarak mevcut değilse, rapor olağan olduğu sürece, bir sıhhat kurumunda her 3 yılda bir klâsik PAP smear testi yapılmalıdır. Dünya Sıhhat Örgütü daha da ileri giderek en azından 30 yaşından başlayarak rapor olağan olmak şartı ile her 10 senede 1 PAP smear testi ile ömür uzunluğu en fazla 3 PAP smear testinin yapılması gerektiğini savunmaktadır. Türkiye’de Sıhhat Bakanlığı KETEM (Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim) merkezlerinde hem örnekleme hem de HPV testi yapılmaktadır. Aile doktorlarının aldıkları örnekler de kargo ile KETEM’e yollanabilir yahut özel hasta hizmeti veren doktorlar de örnek alıp özel laboratuarlarda HPV testi yapabilir. 16, 18 yüksek riskli HPV tipi müspet ise smear sonucuna bakılmaksızın kolposkopi* endikasyonu vardır. Öbür tip HPV enfeksiyonlarında ise her 5 yılda bir tekrarlanmak üzere hem HPV hem de PAP smear (kotest) birlikte uygulanmalıdır. En kıymetli ileti ise hangi test olduğuna bakılmaksızın tertipli aralıklarla tarama yapılmasının kıymetidir. HPV aşısının yapılmış olması tarama programını etkilememelidir. Son 10 yıl içinde sistemli taramadan geçmiş ve son 25 yılda rahim ağzında kanser yahut öncesi lezyon tanısı almamış 65 yaş üstü bayanlarda, tarama testlerine artık gerek yoktur.
Histerektomi* durumunda cerrahinin nedeni kanser ya da kanser öncesi bir lezyon olmadığı sürece, tarama testlerini sürdürmeye gerek yoktur, yani tarama programı durdurulur. Subtotal histerektomi* durumunda ise serviks yerinde durduğu için tarama stratejisi motamot devam ettirilmelidir. Ayrıyeten serviks (rahim ağzı) kanseri için yüksek risk taşıyan, HIV enfeksiyonu (AIDS) yahut organ transplantasyonu geçirmiş yahut uzun müddettir kortizon kullanarak bağışıklık sistemi baskılanmış bayanların daha sık aralıklarla izlenmeleri uygun olur.
Tarama test sonuçlarının idaresi
Olağandışı PAP smear raporu – Düşük dereceli servikal intraepitelial lezyon (LSIL = Low Grade Squamous Intraepithelial Lesion), yalnızca serviksin yüzeyindeki hücrelerin atipi* gösterdiği, en hafif derecede kanser öncesi kuşkulu anormallik durumudur. ASCUS (Atypical squamous cells of undetermined significance), dökülen servikal hücrelerde ehemmiyeti tartışmalı atipi durumudur. Kanser öncesi hücresel değişiklik manası taşımaz. HPV enfeksiyonuna sonlu olmayıp mantar dahil her türlü enfeksiyon ile hücresel değişiklikler oluşabilir. Özgün enfeksiyon varsa bunun tedavisi sonrası, enfeksiyon yoksa tedavi yapılmadan, PAP smear tekrarı kafidir. Bir yıl sonraya kadar (hatta 2 yıl) smearde kaybolmuşsa (ki çoğunlukla kaybolacaktır) hiç ASCUS rapor edilmemiş bayanlar üzere sıradan tarama programlarına geri dönülür. ASCUS hala sebat ediyorsa bu taktirde kolposkopi ve gerekirse kuşkulu bölgelerden biyopsi yapılması uygun olur. ASCUS ile birlikte yüksek riskli HPV tip 16 ve/veya 18 ile enfeksiyon saptanırsa kolposkopik inceleme kaidedir. Tekrar vurgulamak gerekirse 16, 18 HPV enfeksiyonu, smear yapılıp yapılmamasına yahut smear raporunun ne olduğuna bakılmaksızın tek başına kolposkopik incelemeyi hak eder.
PAP smear sonucu, HSIL (High Grade Squamous Intraepithelial Lesion) yani ileri derecede yassı hücresi atipisi gösteriyorsa HPV varlığına bakılmaksızın kolposkopi, gerekirse doku biyopsisi yahut AGC (Atypical glandular cells ) yani atipik bez hücreleri biçiminde rapor edilmişse HPV testi, endometrial* ve endoservikal* doku örneklemeleri ve kolposkopi, biyopsi örneklerinin olumlu çıkması durumunda ise hasta için uygun tedavi protokolü uygulanmalıdır. AGUS (atypical glandular cells of undetermined significance) yani ehemmiyeti tam bilinmeyen atipik bez hücreleri terimi, AGC kullanılmadan evvelki eski tanımlamadır ve artık geçersizdir.
Özetle, aktüel PAP Smear raporu tanımlamaları aşağıdaki formda yapılmaktadır –
NEGATİF : yüzeyel yassı hücre katmanında (epitelyum) hücresel atipi yok
ASC-US : yüzeyel yassı hücre katmanında (epitelyum) değeri tartışmalı, kuşkulu atipik hücreler
LSIL : yüzeyel yassı hücre katmanında (epitelyum) düşük dereceli hafif hücresel atipi
ASC-H : yüzeyel yassı hücre katmanında atipik değişiklikler – HSIL mümkünlüğü dışlanamaz, münasebetiyle HSIL üzere değerlendirilmelidir
AGC : Atipik bez hücreleri (yüzeydeki yassı hücreler değil, endoservikal kanal ya da endometrium kaynaklı bez yapısındaki hücreler) – AGUS teriminin yerini almıştır
HSIL : yüzeyel yassı hücre katmanında (epitelyum) yüksek dereceli ağır hücresel atipi
SCC : yassı hücreli kanser
NOT = Anormalliğin şiddeti şu sırayla giderek artar : ASC-H < AGC < HSIL < SCC
HPV tiplemesi –
Servikal kanserlerin en az yüzde 90’ından HPV, bilhassa tip 16, 18, 31, 33, 35, 45, 51, 52, 56, 58, 59 ve 68 sorumludur. Meğer tip 6 ve 11, düşük kanser riskine rağmen genital siğilin etkenleridir. İleri bayan yaşı, HPV tip 16, 18 olumluluğu, tekrar tekrar HPV’ye maruz kalmak (reinfeksiyon), virusun bedenden temizlenme mümkünlüğünü azaltır. Beden tarafından temizlenemeyen inatçı HPV enfeksiyonlarında kanser riski daha yüksektir.
PAP Smear lezyonları ve doku biyopsi patolojileri, süreç içinde ne istikamete değişir?
Enfeksiyon sonrası HPV, bayanların büyük çoğunluğunda 2 yıl içinde temizlenip atılır. Kimi bayanlarda ise yıllarca bedende kaldığı halde hiçbir hastalığa yol açmayabilir. HPV’ye karşın süreç içinde ASCUS yüzde 68, LSIL yüzde 50/60, HSIL ise yüzde 35 oranlarında tabiatıyla olağan smear bulgusuna geri döner. Öteki bir çalışmada 6 ay içinde tüm LSIL ve HSIL lezyonlarının yarısı ya da üçte biri ASCUS’a ya da olağana geri döner.
Öte yandan kimi olgularda lezyonlarda ilerleme kaydedilir. Şöyle ki LSIL raporu olanların yüzde 15’i 3-4 yıl içinde HSIL’a ilerleme (kötüleşme), HSIL raporu olanların ise yüzde 12’si 10 yıl üzere uzun bir müddette serviks kanserine dönüşme riski taşır.
Literatür dataları baz alınarak bir projeksiyon yapılacak olursa, 20 yıl izlemle 100 HPV enfekte bayanın 60 adedinde enfeksiyon tabiatıyla temizlenir ve kaybolurken 15 adedinde kanser öncesi neoplaziye (CIN) dönüşür. Başlangıçtaki 100 enfekte bayandan yalnızca 1-3 bayanda serviks kanseri ortaya çıkar.
HPV negatif bayanlarda smear sonucu ASCUS gelen bayanların yalnızca yüzde 0.44’ü ağır kanser öncesi hastalığa ilerlerken HPV müspet ise bu mümkünlük yüzde 6.8’dir. Sırasıyla HPV negatif ve müspet durumda ağır kanser öncesi hastalık olasılıkları ise aşağıdaki üzeredir : LSIL için yüzde 1.8’e rağmen yüzde 6.1 ; ASC-H için yüzde 3’e rağmen yüzde 28 ; AGC için yüzde 1.2’ye rağmen yüzde 30 ; HSIL için yüzde 29’a rağmen yüzde 50. Görüldüğü üzere HPV olumluluğu gerçek neoplazi ve kanser mümkünlüğünü değerli oranda artırmakta ise de kansere dönüşüm, on yıllar içinde olguların lakin yüzde birkaçında gerçekleşmektedir. Makul aralıklarla PAP Smear ve bilhassa HPV taraması ile bir bayanın kansere yakalanma mümkünlüğü pratik olarak neredeyse sıfırdır.
Kolposkopi ne vakit gerekir?
Kolposkop, dürbün üzere adeta bir ışıklı büyüteçle dokuyu büyüterek (6-40 kez) vajinal, vulvar ve servikal kanser ve kanser öncesi erken neoplazik durumları tanımak için kullanılan bir tanısal usuldür. (Şekil 1.)
Yüksek kanser riski taşıyan HPV 16, HPV 18 tiplerinin olumlu çıkması (PAP Smear alınmamış ya da raporu ASCUS olsa bile), PAP smearde saptanan ASCUS’un 1 yıl (bazılarınca 2 yıl) sonunda hala sebat ediyor olması, smear raporunda yüksek dereceli hücre anormalliği (HSIL) yahut kanser hücreleri saptanması durumlarında, kolposkopi ve kuşkulu görülen odaklardan doku örneklemesi gereklidir. Kolposkopik muayene lakin tecrübeli bir uzman ve kâfi bir manzara elde edilebilmesi durumunda yapılmış kabul edilir ve kıymetlidir. İncelenen alana sulandırılmış asetik asid çözeltisi sürülerek, varsa kuşkulu alanlar saptanır. Kolposkopik büyütme altında örneğin beyaz renge boyanan, kaldırım taşı yahut noktalanma yahut olağandışı damarlaşma halinde kuşkulu görünen bölgelerden LEEP (elektrocerrahi teknikle geniş doku örneklenmesi) yahut ekseriyetle 2-4 noktadan biyopsi (odaksal doku örneklemesi) ve servikal kanalın küret ile örneklenmesi süreçleri yapılır. HPV 16, 18 negatif ise ve doku büsbütün olağan görünüyorsa, kolposkopi, örnekleme yapılmadan sonlandırılır.
Kolposkopinin başarılı ve kesin teşhis koydurucu olması için tabibin tecrübeli olması, serviksin dışını örten yassı hücrelerle kaplı yüzeyiyle endoservikal kanalı örten bez yapısındaki hücre yüzeyinin birleştiği geçiş sınırının görülebilmesi ön şarttır. Skuamokolumnar birleşim sonu denilen bu bölge, kanser ve öncesi lezyon oluşumunun gerçekleştiği kritik bölgedir. Bazen ve bilhassa ileri yaştaki bayanlarda bu hudut bölgesi dışa yanlışsız değil, içeri ve üst gerçek yani endoservikal kanal istikametinde ilerler ve kolposkopik olarak incelenmesi olanaksızdır. Bu durumda kolposkopi geçersiz olacağından cerrahi olarak serviksin kritik bölgesinin kanalın bir kısmı ile birlikte koni biçiminde çıkarılması (servikal konizasyon) ve alınan dokuda patolojik inceleme yapılması gerekir.
Smear yalnızca dökülen hücrelere sitolojik açıdan kıymetlendirme yapar. Teşhis değil tarama testidir. Smear sonucu ile tedaviye geçilmez. Smear testi yalnızca uyarıcı, yol göstericidir. Kanser hücresi rapor edilse bile lakin biyopsi ile alınan dokunun patolojik incelemesi kesin tanıyı koydurur ve lakin doku teşhisiyle tedaviye geçilir. Smearde rapor edilen LSIL’ın doku teşhisindeki karşılığı hafif displazi yahut CIN1 (hafif servikal intraepitelyal neoplazi), HSIL’ın karşılığı ise orta yahut ağır displazi ya da CIN2 yahut CIN3 (karsinoma in situ) olması beklenir. Halbuki gerçek hayatta sitoloji (PAP Smear) sonucu örneğin HSIL, doku teşhisinde daha hafif bir hastalığa ya da tersine kansere karşılık gelebilir. (Şekil 2)
HPV aşısı
Pratik olarak cinsel bağlantıda bulunan neredeyse herkes hayatının bir periyodunda HPV ile karşılaşmıştır yahut karşılaşacaktır. Her türlü cinsel yakınlaşmada, oral, anal, vajinal alakada cinsel geçişli hastalık riski vardır. Bu nedenle de sağlam öteki bir doğum denetim usulü kullanılıyor olsa bile ek olarak kondom kullanılması çok değerlidir. Aşılanma çok daha aktif bir korunma prosedürüdür. Türkiye’de 4 tipe (ikisi kanser için riskli 16,18, öteki ikisi ise siğil için riskli 6, 11 tiplerine karşı koruyucu), Avrupa ve Amerika’da 9 tipe karşı (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58) aşı mevcuttur. Ülkü olanı şimdi cinsel bağa başlamadan yani HPV’ye maruz kalmadan aşının yapılmasıdır. Dünyada 9-14 yaş kümesine aralıklı 2, daha sonraki yaş kümelerine aralıklı 3 doz aşı uygulanması önerilmektedir. Birinci dozun 15 yaş tamamlanmadan yapılması durumunda ikinci doz en erken 5 ay sonra, çoklukla 6-12 ay sonra uygulanmalıdır. On beş yaşından sonraki yaşlarda (14-26 hatta 27-45) aşının 3 dozu 0, 1-2 ve 6ncı aylarda olmalıdır. HPV ile karşılaşılmış olsa bile aşının içindeki 4 ya da 9 HPV tipine karşı yeniden de aşılanma önerilir. Aşı uygulamalarını takiben bayanlarda kanser ve siğil olgularında önemli boyutta azalma saptanmıştır.
Bayanların (ve tercihan erkeklerin de) yaygın olarak aşılanması durumunda tarama testlerine gereksinim, HPV ve / yahut PAP Smear test, kolposkopi ve biyopsi gereği giderek azalacaktır. Bu yazıda önerilenler mevcut duruma nazaran gerekenlerdir. Ülkemizde ve dünyada aşılanma, cinsel hijyen, cinsel geçişli hastalıklardan korunma hassasiyeti arttıkça önerilen yol haritaları da değişecek ve izlenme sıklıkları da gelişmelere paralel olarak azalacaktır.
Erkeklerde HPV ilişkili penis kanseri riskine ek olarak bayanlardaki üzere kondilom denilen siğillere, ayrıyeten anüs, boğaz, lisan kökü ve bademcik kanser risk artışına rastlanmaktadır. Erkeklerin kanser riskinin daha az olması ve çabucak hep hasta olmak yerine daha çok hastalığı bayanlara bulaştırıcı taraf olmaları nedeniyle aşılanma geri planda düşünülmektedir. Nasıl sıtma tedbirinde sivrisinekle savaş yerine bataklığın kurutulması daha akılcı ve aktif ise HPV enfeksiyonunun küresel olarak denetim edilmesi için de erkeklerin 11-12 yaşlarında (hatta 9) şimdi cinsel münasebete başlamadan evvel aşılanmalarında fayda vardır.
Tıbbi tabirlerin Türkçeleştirilmesi
Uterus* :Rahim
Serviks* :Uterusun vajinaya bağlandığı boyun ya da ağız kısmı
DNA* : Hücre çekirdeği ve kromozomlar içinde yer alan ve genetik kodları taşıyan nükleik asid
Lezyon* : Doku bozulması
Histerektomi* : Uterusun tümüyle cerrahi olarak çıkarılması
Subtotal histerektomi* : Serviks yerinde bırakılarak yalnızca uterusun gövdesinin cerrahi olarak çıkarılması
Atipi* : Hücre yapısında olağandan sapma, olağandışı manzara
Kolposkopi* : Bir ışıklı büyüteçle dokuyu büyüterek kanser ve kanser öncesi erken neoplazik durumları tanımak için kullanılan bir tanısal metot
Endometrial* : Smear raporunda serviksi, vajinayı örten yassı hücreler yerine bez yapısında hücreler görülürse (AGUS), atipinin kaynağını bulmak için uterusun içini döşeyen bez dokusu örneklenir.
Endoservikal* : Smear raporunda serviksi, vajinayı örten yassı hücreler yerine bez yapısında hücreler görülürse (AGUS), atipinin kaynağını bulmak için servikal kanalı döşeyen doku örneklenir.