Uyku Nedir?
Uyku, tüm günün yorgunluğunun giderildiği, vücudumuzun ve beynimizin kendini bakımdan geçirdiği, tazelediği, büyüttüğü, dış dünyanın uyaranlarına karşı kendini beklemeye aldığı, gün içinde yaşananların düzenlendiği, işlendiği şifalı bir gereksinimdir. Çocuklarımızın minicik vücutlarının de kâfi ve sistemli bir uyku alışkanlığına muhtaçlığı olduğunu bilmek kıymetlidir.
Çocuğumun Günlük Uyku Gereksinimi Nedir?
Amerikan Ulusal Uyku Vakfı’na nazaran, okul öncesi çocuklarının (3-5 yaş) günlük uyku muhtaçlığı 10-13 saattir.
Nizamlı ve sağlıklı bir uyku alışkanlığının yararları nelerdir?
(Bu yararlar kısmını çocuğunuzla bir arada okuyup erken yatınca ne üzere faydalar kazanacağınız üzerine konuşabilirsiniz. Bu faydaları bilmeleri onları motive edecektir.)
-
Çocuklar daha sağlıklı büyür. Uykusu sırasında büyüme hormonları daha fazla salgılanır.
-
Uyku çocukların zeka kapasitelerini artırır.
-
Hafıza güçlenir. Öğrenme sürecine faydalıdır.
-
Konsantrasyon sorunları azalır.
-
Bağışıklık sistemi güçlenir.
-
Sabah kalkmak sorun olmaz, işe ya da okula geç kalınmaz, sabahları daha az gerginlik ve çatışma yaşanır.
-
Tertipli uyuyan çocukların daha sağlıklı alışkanlıklar
edindiği ve makûs alışkanlıklardan daha kolay uzak kaldığı gözlenmiştir.
-
Her gece birebir saatte yatakta olan çocuk, hayatını düzenlemeyi daha kolay öğrenir.
-
Uykusunu alan çocuklar okuldan sonra yorgun olmayacakları için spor, müzik üzere aktivitelere daha fazla katılırlar.
-
Araştırmalar, nizamlı uyuyan çocukların okulda daha az davranış sorunları yaşadığını göstermiştir.
-
Yatma saatlerini sisteme sokan ve bunu çocuklarına alıştıran anne-babalar, geceleri uyku saati geldiğinde çocuklarıyla daha az çatışma yaşar.
-
Anne ve babanın dinlenebilmesi lakin çocuk uyuduktan sonra başlar. Gece 12’ye kadar çocuğuyla ilgilenmek zorunda kalan anne-babaya dinlenecek, gevşeyecek fırsat kalmaz.
-
Uykusunu alan çocuklar daha olumlu ruh halinde olurlar.
Okul Öncesi Çocuklarında En Sık Rastlanan Uyku Meseleleri ve Tahlilleri
Uyku saatinde ağlama, uykuya geçmede direnme, geceleri sık sık uykudan uyanma, yataktan çıkma ve anne babanın yatağına girmek isteme bu problemlerin başında yer alır. Siz de çocuğunuzda bu tıp meseleler yaşıyorsanız endişelenmeyin, yalnız değilsiniz. Şunu unutmayalım; her 3 çocuktan 1’i aşikâr periyotlarda bu biçim meseleler yaşar ve bu sıkıntılar ekseriyetle geçicidir. Öteki yandan çocukla
yaşanan bu cins problemler ailedeki herkesin gerilim seviyesini artırıp ailenin huzurunu kaçırabilir.
Çocuğunuz vaktinde yatmamak için direniyorsa neler yapılmalıdır ?
-
Birinci olarak uyku alışkanlığı edindirmek istediğiniz çocuğunuzu karşınıza alın ve artık kimi yeni kararlar aldığınızı, konutunuzda uyku sistemini oluşturmak istediğinizi açıkça söz edin.
-
Uykuya geçmek için net ve değişmeyen bir saat belirleyin. Örneğin, saat 21:30 uykuya geçme saatiniz olsun ve
çocuğunuz bunu bilsin. Saat 21:00 üzere uyku saatinin
yakınlaştığı sinyalini verin. Çok kıymetli bir durum olmadıkça saati değiştirmeyin, esnetmeyin.
-
Unutmayalım ki vücudumuzun işleyişinde de bir tertip var. Her gün tertipli bir saatte yatmak çocuğun biyolojik saatinin ayarlanmasını sağlar ve böylelikle her gece birebir saatte
çocuğun uykusu gelir.
-
Çocuğun ahenge saati geldiğinde, konuttaki gürültüyü minimuma indirmeye çalışın. Konuttaki herkesin eğlendiğini, sohbet edip keyifli şeyler yaptığını düşünen çocuğun,
uyumak istemeyeceğini unutmayın.
-
Uyku öncesi için bir rutin belirleyin; diş fırçalamak, pijamaları giymek, tuvaletini yapmak, masal
okumak/anlatmak üzere. Uyku için yatağa girmeden evvel bunları yapmak çocuğun zihinsel ve fizikî olarak uykuya geçişini kolaylaştıracaktır. Bu rutini kendi özel koşullarınıza nazaran uyarlayabilirsiniz.
-
Uykudan evvel oynanan faal oyunlar çocukların zihinlerini uyarır uykuya dalmalarını güçleştirir. Bu noktada bilhassa bilgisayardan/telefondan/tabletten bahsetmekte fayda var. Daima bunlarla oynayan, ilgilenen çocuklar, beyinleri çok uyarıldığı için uyumakta zorluk çeker. Daha bilimsel tabirle; beyindeki uyku merkezi, bilgisayar yahut televizyondan gelen daima ışıkları “gündüz daha bitmedi” diye algılayarak uyku sinyalleri göndermez ve uykuya geçme isteği oluşmaz.
-
Bilhassa 4 yaştan sonra çocuğun yatma saati geç saatleri
buluyorsa öğle uykusu sonlandırabilirsiniz.
-
Uykuya dalmada zahmet bazen de telaş ve endişelerin bir sonucu da olabilir. Okul öncesi çocuklarının kimileri ayrılma derdi yaşamakta ve anne babaları kendilerini yalnız
bırakacağı için yatma vakti da onlara güç gelmektedir. Kimi çocuklar da karanlıktan korkar yahut televizyonda, sinemalarda ya da bilgisayar oyunlarında şahit oldukları imajlar nedeniyle endişeye kapılır. Bu türlü durumlarda çoklukla en âlâ tahlil anne-babanın itimat vermesi olmaktadır. Ayrıyeten çocuğun odasında gece lambası bulundurmak da yararlı olur.
-
Uyku eğitiminde ahenge saati kadar uyanma saatine de
kıymet verilmeli. Uyku nizamının oturması için çocuk her gün tıpkı saatte, çok geç kalmayacak biçimde uyandırılmalıdır.
-
Vaktinde ahenge ve vaktinde uyanma alışkanlığına ait olarak bir çizelge oluşturup, her hafta sonu bu çizelgeye
uyduğu takdirde bir ikram, ödül de alabilirsiniz. Muvaffakiyetleri özendirmek, her vakit kıymetlidir.
Çocukların kendi yatağında yatmaları neden kıymetli?
-
4 yaştan sonra çocuklar anne babalarıyla, anne babalarının odasında uyuması onların kişiselliklerini kazanma, özgüven ve kimlik gelişimi mevzularında sorun oluşturabilir.
-
Çocuğun odasını benimsemesi kıymetlidir. Koşullar dahilinde kendine ilişkin örtüsü, yastığı, yatağı olması onun odasını ve
yatağını benimsemesini kolaylaştıracaktır.
-
Çocuğunuz tek başına odasında uyumuyorsa, çocuğun yatağının yanına koyulan sandalyede oturulur. 15 dakika
kitap okuyup, sohbet edilebilir. Sonrasında ışık kapatılır ve sözel bağlantı bitirilir. Çocuğunuz konuşmaya devam etmek için direttiğinde “Şimdi uyku vakti. Ben yanındayım”
demeniz kafidir. Bu hususta zorlanan çocuklar için evre kademe ve yumuşak bir biçimde geçiş yapılmalıdır. Bir mühlet sonra yatağından daha uzak bir yerde oturulmalı, sonraki
gecelerde odanın kapısında beklenmeli ve son basamak ise kitap okuyup, âlâ geceler dileyip odadan çıkılmalıdır.
-
Gece uyanıp anne-babanın yanına geldiğinde, tekrardan yatağına götürülmeli, çocuğu yanınıza almamalısınız.
Gerekirse bir mühlet onun yanında oturarak kendi yatağında uyuması gerektiğini tekrar hatırlatmalısınız.
UNUTMAYALIM; Bir davranışın kazanılmasının, bir alışkanlığın oturtulması vakit alan bir süreçtir ve en kıymetli etken dengeli, uygun, hakikat ebeveyn tavırlarıdır.