Hislerimiz bizi biz yapar. Onlarla görür, onlarla yolumuzu buluruz. Her hissimizin bizi götürdüğü bir yer vardır, bizi korur, olgunlaştırır, düzgünleştirir. Hangi duyguyu yaşıyorsak ona evvel olduğu üzere kabul etmeli, değer vermeli, sonra da hakkını vermeliyiz. Onu tanımalı, neden geldiğini bilmeli ve nereye gideceğini öğrenmeliyiz.
“Bugünlerde biraz kaygı içindeyim.” Öyleyse endişeyi tanıyalım. Korkunca ne oluyor, ne olmasını istiyoruz? Karşımıza neler çıksın, hayatta neler olsun istiyoruz? Neden artık ortaya çıktı bu his? Bitsin gitsin istiyoruz tahminen fakat anlayabiliyor muyuz?
Dehşet bizim güvenliğimizden sorumlu hissimiz. Emniyet müdürümüz. Şayet korkmasaydık neler olurdu düşünsenize… Pek çok tehlikeye atılabilir, inançlı olmayan şeyler yapar, başımızı kaygıya sokabilirdik. Bir modül korkmak yeterlidir, insanı inançta meblağ…
Bir tehlike algıladığımızda dehşete kapılırız ve inançta hissettiğimiz âna kadar bu his bize eşlik eder. Bilmediğimiz, tanımadığımız durumlar, şeyler, beşerler da bizde tehlike algısı oluşturabilir. Karanlıktır zira, göremiyoruzdur. Bilgi ve tecrübemiz arttıkça kaygılarımız azalır. Bundandır yeni tanıştıklarımızı isimlendirme, yeni durumları tanımlama, bir şeylere benzetme, tanıdık geldiyse bir rahatlama hissi… Yeni durumları denetim altında tutabilir, gücün bizde olduğunu hissedebilirsek içimiz rahatlar. Bu, örneğin denetim edemeyeceğimiz bir tabiat olayıysa, bize denetim edemeyeceğimiz, ne vakit geleceğini bilmediğimiz vefatı hatırlatıyorsa dertler artar da artar. Tasa bulaşıcıdır.
Ebeveyn kaygılıysa bu çocuğa geçer. Zira olan biteni anlatan ses/üslup/form kaygılıysa bu, dinleyen bireydeki tasayı besler. Telaş endişeden bir ölçü farklıdır. Dehşetin karşısında açık, somut, objektif bir tehdit varken tasa büsbütün şahsa özeldir. Bedenimize hissettirdikleri dehşetle benzerken zihnimizdeki hayat biçimi son derece farklıdır.
Çocuklar hislerini regüle edemez yani düzenleyemezler. Endişelendiklerinde bunu çığlıklar, ağlamalar, huysuzluklar üzere (pek hoşlanmadığımız) biçimlerde gösterirler. Ebeveynler de bazen buna “sus”, “ağlama”, “huysuzlanma”, “sakin ol” üzere yok sayma reaksiyonları gösterir. Pekala çocuğun yaşadığı bu his ne olacak? Bu hisle ne yapacak? Doğrusu bir yetişkin kendi hislerini regüle edebilir. Yani hissini sağlıklı biçimde yaşar ve kimseye ziyan vermeden söz edebilir. Bazen yetişkinlerin de hislerini denetim edemediğini görüyoruz. Bu sıkça oluyorsa önemli sorunlara yol açabilir. Küçük bir çocuk, kendisi tasa içindeyken bir de ebeveyninin kaygısı üzerine boca edilirse ne olur? Erken çocukluk devrinde korku bozukluğu yaşayan, hislerini regüle edemeyen ya da sıklıkla tutarsız davranışlar gösteren bir ebeveyni olan çocuklar bunun bedelini ağır öder. Reddedici ve küçük düşürücü davranışlar, konutta ne olacağı muhakkak olmayan bir ortam çocuğun şaşkınlığa düşmesine ve tasa geliştirmesine neden olur. Hayatının toprağından gelir bu his ve jenerasyonlar uzunluğu aktarılır. Hayat mucizelere değil tasalara hamiledir ve tasalar çaresizliği getirir. Dış dünyaya güvenmez, kötülük beklentisi içindedir ve düşmanca hisler geliştirir. Bununla başedebilmek için kaçınma yansısı geliştirebilir; tasa oluşturan durumlardan kaçınır. Bir diğer başedebilme prosedürü ise görmezden gelmektir. Güya her şey yolundaymış üzere seçici biçimde dert verici durumları görmezden gelir. Dışarıdan çok sakin görünen biri aslında içinde çok büyük tasalar yaşıyor olabilir.