Mevsim Metamorfozlarında Siz de Değişiyorsanız… En az iki sene üst üste olmak kaydıyla, senenin belli yarıyıllarında ortaya çıkan, sebep olarak rastgele bir yaşam vakasının gösterilemediği duygu vaziyet çökmelerine mevsimsu baskın bunalım olarak adlandırılıyor. Gün ışığının çoğalması şahsın bunalımdan çıkmasına dayanakçı oluyor.
Gün ışığının eksilmeye başladığı sonbahar ve kış ayları mevsimsu baskın bunalım tehlikeyi açısından oldukça yüksek tehlike taşıyan yarıyıllar olarak karşımıza çıkıyor. Ancak mevsimsu baskın bunalım ilkbahar ve yaz aylarında da görülebiliyor. Emsey Hospital ’dan Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca mevzuyla alakalı görüşlerini aktarıyor.
Gün ışığı ruhun besini…
Kış aylarında günlerin kısa olması ve gün ışığıyla temasın eksilmesi sebebiyle, beyinde melatonin seviyeyi çoğalırken serotonin seviyeyi düşer. Melatonin uykuyu artırırken, serotonin eksilmesi ise halsizlik, bitkinlik, bitkinlik, gönülsüzlük gibi belirtilere neden oluyor.
Hastalığa bu kimyevi maddelerin seviyelerindeki değişmenin yol açtığı düşünülüyor. Soy geçmişte bipolar bozukluk manik depresif bozukluk görülmesi, bunalım gibi hastalıkların olması, güç yaşam şartları, ağır fiziksel hastalıklar, gün ışığından az faydalanan bölgeler yatkınlığı artırıcı unsurlardır. Bayanlarda mevsimsu baskın bunalımlar daha sık görülüyor.
Fototerapi rehabilitasyon usulü daha çok seçim ediliyor
Mevsimsu baskın bunalımın rehabilitasyonunda fototerapi usulü ışık rehabilitasyonu ilk alternatiftir. Bu rehabilitasyon gün ışığını taklit edecek bir ışık kaynağına bireyi belli bir müddet maruz bırakma esasından katlanır. Böylece şahsa beceriksiz aldığı gün ışığı dışarıdan verilmiş olur. Ancak ağır ve orta depresif vaziyetlerde ilaç kullanmak zorunda kalınabilmektedir. Kimi ağır hadiselerde uyuyarak rehabilitasyon gerekebilir. Bunun dışında psikoterapi özellikle bilişsel tavırcı psikoterapi ehemmiyetli bir rehabilitasyon usulüdür. Ancak bu terapi usulü dışında da terapi usulleri vardır ve uygun olan hadiselerde bunlar da kullanılabilmektedir. Şahsın sevinç aldığı ve işlevselliğinin çoğaldığı meşguliyetler de rehabilitasyonda bereket sağlar.
Mevsimsu baskın bunalıma yatkın olabilirsiniz…
Mevsimsu baskın bunalıma yatkınlığı olan şahısların havanın sarih olduğu yarıyıllarda gün ışığından azami faydalanmaya çalışmaları gerekir. Eskiki senelerde benzer gidişatlar yaşandıysa ve hastalık ağır geçirildiyse yeniden aynı yarıyılda hasta olmadan evvel psikolojik destek almaya başlamak, gerektiğinde hekimin önerdiği ilacı kullanmak gerekir. Şahısların yaşamlarını zenginleştiren meşguliyetler bulması, sosyal destek ve bereketliliğin artırılması da ihtiyat olarak alınabilir. Yaşamlarında güçlükler olan şahısların güçlüklerle baş etmek için yakınlarından destek alması, bu mevzuda yeterli yardımı yoksa uzman dayanağı alması da verimli olur. Vitamin dayanağı da ayrıca bereket sağlar. Bu şahıslar uyku-kurnazlık döngüsüne de dikkat etmelidirler. Kış aylarında yapılacak tatillerin gün ışığının yoğun olduğu bölgelere yapılması bu hastalığın ortaya çıkışını önleyebilir ya da geciktirebilir.
Her bitkinlik bunalım değildir!
Öte yandan her bitkinlik ve halsizlik için bunalım demek doğru değildir. Öncelikle şahsın duygu vaziyetinde bir çökme olması lüzumludur. Bu çökme haline daha evvel saydığım öbür belirtiler de eşlik ediyorsa mevsimsu baskın bunalım düşünülebilir. Bu cins belirtiler özellikle senenin aynı yarıyıllarında görülüyorsa bir psikiyatri uzmanı ile görüşmek verimli olur.
Hem bir ekip hormonal nedenler hem de kadının cemiyetteki rolü ve yaşadığı güçlükler özellikle bayanların bunalıma girme oranını artırmaktadır.