Başta Mavi Balina olmak üzere kimi ziyanlı içerikler ve oyunlar, pek çok çocuğu intihara sürüklüyor. Psikiyatr Dr. Çezar Atasoy, bu tıp oyunların bilhassa geceleri faal olduğunu, gecelerini internette geçiren çocuklar konusunda ebeveynlerin uyanık olması gerektiğini söylüyor
Teknoloji bağımlılığı genel olarak ziyanlı. Lakin bir de teknoloji ile konutumuza kadar giren ve tek maksadı ‘zarar vermek’ olan içerikler, oyunlar, programlar var. Bunların en bilineni son devirde pek çok habere de mevzu olan Mavi Balina. Bu oyunda oyunculara ki bunlar çoğunlukla çocuklar oluyor, vazifeler veriliyor. Oyuncu da bu misyonları yerine getiriyor. Oyun kimi vakit oyuncunun intiharıyla bitiyor. Bağımlılık mevzularında uzmanlığı ile tanınan Psikiyatr Dr. Çezar Atasoy, ebeveynlerin, bilhassa gecelerini internette geçiren çocuklarına dikkat etmeleri gerektiğini, ziyanlı içerik ve oyunları geceleri daha etkin olduklarını söyledi. Atasoy, hem ziyan verme gayeli içeriklerden hem de genel olarak teknoloji bağımlılığından kurtulmanın yollarını şöyle anlattı:
İş-aile-çocuk sarmalı
Bir bağımlı karakteri var mıdır?
Temel sorun aslında ailede başlıyor. İş gerilimini konuta yansıtan, iş güvenliği olmayan yahut mobinge uğrayan bir aile yahut depresif bir his durumu olan aileler çocukları ile yeteri kadar ilgilenemezler. O sevgiyi, ilgiyi ya da fizikî gereksinimlerini karşılayamazlar. Çocuk yalnızlaşır, değersizlik hisseder.
Bir mühlet sonra çocuğun ya özgüveni kırılıyor, ya kendini bedelsiz hissediyor, daha az toplumsallaşıyor, irtibat hünerini kaybediyor, arkadaş edinme problemleri ortaya çıkıyor. Ve giderek içine kapanarak odadan çıkmaz oluyor. O noktada işte bağımlılık geliştirmesi kolaylaşıyor. Bu teknolojik bir eser de, dışarıdan kimyasal bir husus de olabiliyor.
Teknoloji bağımlısı olmamak ya da teknoloji bağımlılığından kurtulmak için yapabileceğimiz şeyler neler?
Ebeveynlerin önceliği çocuk için rol model olmak. Çocuk, teknoloji ile olan bağlantısını aileden gördüğü üzere şekillendirir. Çocuk toplumsal ilgi kurma, ödev yapma, sorumluluk edinme, muhtaçlık önceliklerini belirleme, sonunu aşmamayı öğrenme üzere yetilerini aile ve etrafından öğrenir. Paha verme, sevgi, samimiyet, hudut koyabilme hüneri gösterme, birlikte kaliteli vakit geçirme fizikî ve ruhsal gereksinimlerini karşılayacak itinası vaktinde ve gereğince yapmalı.
Ebeveynler öncelikle varsa kendi yaşadıkları bir sorunu; tasa, depresyon, iş gerilimi, yolunda gitmeyen eş ilgileri ve bunların yarattığı öfke, huzursuzluk üzere sıkıntıları çözmeden çocuklarına yardımcı olabilmelerini beklemiyoruz.
İnternet kullanım saatlerini düzenleme. Spor, kurs, hobi edinme, yeni hünerleri öne çıkarma. İnternet kullanımı ile ilgili amaçlar belirleme. Akran kümeleri ile toplumsallığını artırması için teşvik ya da ortam hazırlama, çocukların arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri için yönlendirme. Bilgisayarın yerini ortak kullanım alanına alma. İnternete bağlanma ya da oyun vaktini değiştirme. Aile ile birlikte yemek yeme, birlikte seyahat programı hazırlama, tabiat ile ilgilenme, evcil hayvan alıp sorumluğunu verme işe fayda tahlillerdir.
Kişi olarak ne yapabiliriz?
Hayatımızı programlayabiliriz bir disiplin altına alabiliriz. Enstrüman çalma, dans etme, müzik söyleme, yüzme, spor, bisiklet, tabiat yürüyüşleri üzere hobiler edinebiliriz. Arkadaş alakalarını ön plana çıkarabilir, profesyonel yardım alabiliriz. Birçok vakit bu olguların altında özgüven sıkıntıları, aile meseleleri, aile içi irtibat problemleri, bir yere ilişkin olamama duygusu, toplumsal fobi, ebeveyne yönelik şuur dışı öfke, değersizlik ve yetersizlik hisleri üzere sorunlarla karşılaşmaktayız.
İnternet bağımlılığı polikliniği var
Kimi online oyunlarda oyunculara misyon verildiğini, bu oyunların çocukları intihara sürüklediği istikametinde haberler okuyoruz. Çocuğumuzun bu çeşit oyun oynadığını nasıl anlarız, nasıl engelleriz?
Evet, bu türlü oyunlar var ve bu oyunların tesiri ile kendine ziyan veren intihar eden çocuklar bildirilmiş. Komutlar doğrultusunda oyuncunun hareket etmesini isteyen oyunlar bunlar. Kişinin kolaydan zora giden komutları yapması istenmekte. Kişinin korkusu, hamaseti sorgulanmakta oyunda belirli evreleri geçmesi için mükafatlar verilmekte, sonunda duygusal istismar uygulayarak tehdit yoluyla çeşitli komutları yerine getirmesi istenmekte ve çocuğun bunu devam ettirme eğilimini körüklemekte, böylelikle maalesef intihara kadar giden sonuçlar doğurmaktadır. Aile ile ilgileri kopuk, okulla ilgisi sorunlu, ya da arkadaş bağlantısı olmayan, içine kapanık, asosyal davranan ve bilgisayar başında, oyun başında uzun müddet geçiren çocuklar bu çeşit oyunları daha cazip görüyor. Şayet çocuk aileden gitgide kopuyor, bağlantısı azalıyor, arkadaşlarından uzaklaşıyor, tedirgin-kaygılı davranışlar gösteriyorsa, gece uyku sorunu yaşıyorsa, çoklukla geceleri bilgisayar başında vakit geçiriyorsa bu cins oyunlardan şüphelenmek gerekir. Ebeveynler bu tıp şeylerden şüphelendiklerinde en kısa vakitte profesyonel yardım almalarını tavsiye ederim.
Teknoloji bağımlılığı global bir sorun, bununla ilgili çalışmalar en çok Japonya, Çin, Güney Kore, Tayvan ve ABD den yapılıyor. Birinci internet bağımlılığı yataklı kliniği Çin’de 2006’da açıldı, Güney Kore’de 140’ın üzerinde teknoloji ve internet bağımlılığı kliniği hizmet veriyor. Ülkemizde ise birinci internet bağımlılığı polikliniği 2012’de Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesi’nde açıldı.
Evvel anne-baba cebi bırakmalı
Teknoloji bağımlılığı konusunda ailelerin yaptığı yanlışlar nelerdir?
Ebeveynler çocuklarına rol model olduklarını unutmamalı ve birinci evvel kendileri iş dışında uzun saatler teknolojik aletlerle ilgilenmemeli.
Telefonu elinde tutabilir yaşa gelen çocuğu susturmak için telefon tablet vermekle başlıyor sorun. Sonrasında ebeveynlerin kendilerinin de teknoloji araçlarına çok düşkün olması. Toplumsal medya şirketlerinin muhakkak bir yaştan evvel hesap açmaya müsaade etmemesine rağmen ebeveynlerin çocukları ismine toplumsal medya hesapları açması. Kontrolsüz internet kullanmaya müsaade etmeleri. Yemek yedirmek için eline telefon tablet vermek yahut bilgisayar başındayken yemeğini meşrubatını yanına servis etmek. Telefon, tablet kullanımını çocuğun kendi kontrolüne bırakmaları… Çocuklarla kaliteli vakit geçirmeme, (oyun oynamama, toplumsal beceriyi geliştirecek kurslar, spor faaliyetleri, arkadaş edinebileceği toplumsal aktiviteler vs. yapmama. ) Dersleri ve okul faaliyetleri konusunda ilgilenmeme,
Muhakkak saatlerde interneti kullanacak. Ödevini yapacak, odasını toparlayacak, yemeğin hazırlanmasına yardım edecek, üstüne düşen sorumluluğu yerine getirdikten sonra kullanabilir. 15 yaşına kadar cep telefonu uyurken odasının dışında olacak. İtiraf edelim çocuk konutta iken onu oyalayacak hobimiz yok. Tabiat sporumuz, birlikte oynadığımız bir oyun yok. Evvelce puzzle vardı. Artık puzzle bilgisayarda. Artık balığını bilgisayarda besliyor. Sıhhatsiz kentleşmeden ötürü Bisiklete binemiyor, sokağa çıkamıyor. Onlardan yoksun artık çocuklar.
İzlanda’da 16 yaşından küçükler gece 10’dan sonra dışarı çıkamıyor
Çalışma şartlarımız, büyükşehrin sıkıntıları, trafiği, koşturmacası ortada. Bu şartlarda konutta nasıl yönetim edeceğiz?
Ödev bitti, boş vakit çok. Oturuyor bilgisayarın başına. Bağlantı, muhabbet yok. Bizim çocukluğumuzda bahçe, sokak vardı. Acıkır meskene koşardık. Yorgunluktan yemeği yiyip yatırıyorduk. Aile çocuğu ile vakit geçirecek. Lakin bu aileyi aşan bir bahis. Devlet siyaset geliştirmeli. Tek başına ailelerin çözebileceği bir sorun değil maalesef bu. İzlanda bir orta, çocukların çok sokakta olduğu, farklı ilgiler kurduğu periyodu fark edip, onları kurtarma siyaseti geliştirdi. Hükümet ailelerle işbirliğine girdi ve tüm ailelere mukavele imzalattı. Ailelerden, gece 22.00’den sonra 16 yaşından küçük çocuklarını sokağa çıkarmamaları, meskende tutmalarını istedi. Tüm aileler buna riayet etti, bugünkü nizamın temelleri o günlerde atıldı. Aileler, sokaktaki çocukları konutta tutabilmek için makul aktiviteler geliştirdiler. Birlikte yemek yeme, sinema izleme, oyun oynama, seyahat etme, bulaşık yıkama üzere. Bizde maalesef hiçbir devlet siyaseti yok. Aileler de çocuğunun başından uzak durması, yorucu bir günün akabinde, sabahın köründe nasıl kalkacağının kaygısında.
Çocukları bağımlılıklardan kurtarmak için aklınıza gelen öteki tahliller neler?
Her mahalleye bir spor tesisi, enstrüman, dans, satranç üzere yeteneklerini geliştirecekleri alanlar kurulmalı. Çocukları böylelikle odadan çıkarır, inançlı bir yere gönderdiğinizi bilirsiniz. Her mahalle bir basket kadrosu kurabilir. Belediyeler bunları rahatlıkla yapabilir. Hapishane yapmasına gerek kalmaz o vakit. Toplumsal alan açarsak çocukları bağımlılıktan kurtarabiliriz. Eğitim sistemi baştan inşa edilmeli.