Kir, melanosit ismi verilen hücreler tarafından melanin adlı pigmentin fazla yapımı neticeyi bedenin belirli bölgelerinde ten renginin koyulaşmasıdır. Güneş ışınlarının tesiriyle birleşimi başlayan bu pigmentler, hakikatinde cildimizin natürel güneş gözeticileridir. Güneş kiri veya yaşlılık kiri, çiller, gebelik maskesi, parfüm kirlerin başlıca sebepleridir ve rehabilitasyon edilmediği takdirde cilt kanserine bile yol açabilir.
Bedende çıkan kirlerin önem verilmesi ve rehabilitasyon için ertelenmemesi gerektiğini belirten YDÜ Sağlık Kurumu Ten ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Dr. Didem Mullaaziz aynı zamanda kirlerin sebepleri ile rehabilitasyon yöntemlerini tek tek açıklayarak ten koyulaşmasının ehemmiyetini vurguladı.
Kir sebepleri nelerdir?
· Gebelik maskesi Gebelik vaktince yüzde oluşan hiperpigmentasyon,
· Yaşlılık kiri Yaşa bağlı olarak surat, göğüs ve el sırtında oluşan kirler,
· Güneş kirleri Güneş zararına bağlı surat, omuzlar ve dekolte teninde oluşan kirler,
· Deodorant ve parfüm kullanımı sonrası koltuk altı, boyunda oluşan kirler,
· Kimyevi peeling, lazer ya da ağda uygulanması sonrası oluşan kirler,
· Bazı sistemik hastalıklarda böbrek hastalığı, diyabet vb. görülen kirler,
Lentigo Güneş kiri veya yaşlılık kiri
UV ışınlarının tesiri ile melanosit rakamının çoğalmasına bağlı olarak genellikle orta yaşın üzerinde ortaya çıkan yıldızsı biçimli yüzeysel kahverengi kirlerdir. En sık el sırtında, göğüs V bölgesinde, omuzlarda, sırtta ve alında görülür. Yaşla birlikte rakamları ve büyüklükleri artabilir.
Çiller
Sarih ten rengine sahip bireylerde, genetik yatkınlığa bağlı olarak ortaya çıkan çiller güneşe maruz kalan alanlardaki noktasal kahverengi kirlerdir. Güneşin tesirinin eksildiği kış yarıyılında çillerin belirginliği eksilirken, yaz yarıyılında renkleri koyulaşmaktadır. Çillerin yaradılışında irsiyetin de ehemmiyetli bir hisseyi olup kızıl-sarı saçlı, mavi gözlü bireylerde daha sık kollanır. Konutlarda aydınlatma için kullanılan floresan lambalar da ultraviyole ışını yaydıklarından çilleri koyulaştırırlar.
Gebelik Maskesi
Gebelik yarıyılındaki hormonal farklılıklar, adet kumpassızlığı, kullanılan doğum hakimiyet hapları melazma gebelik maskesi ismi verilen kirlere sebep olabilmektedir. Alın, elmacık kemiklerinin üzeri ve dudak üstü en sık yakalanan alanlar olup ten renginden daha koyu renkli kirler biçiminde izlenir. Genellikle simetrik ve kumpassız dağılım gösteren kirlerin güneşle belirginliği çoğalır. Gebelik olmaksızın doğum hakimiyet hapı kullanımı da benzer bulgulara neden olabilmekte ve üst dudak meskenli kirler daha fazla kollanmaktadır. Koyu derili şahıslar ve genetik yatkınlığı olanlar hormonal farklılıklarla tetiklenen kir yaradılışına daha yatkındırlar. Melazmalı hastaların kumpaslı olarak güneşderi gözetici kullanmaları ve solaryum benzeri suni ışık kaynaklarından uzak durmaları gerekmektedir. Hormon ilaçları ve doğum hakimiyet haplarını lüzumlu olmadıkça kullanılmamaları gerekmektedir.
Gebelerde hormonal başkalaşıma bağlı olarak meme uçları, cinsel uzuv ve göbek altı çizgisinde de koyulaşma olabilmektedir. Sıklıkla gebelik sonrası bu renk başkalaşımları kaybolsa da bu zaman çok değişken olup aylar, hatta senelerce zamanbilir.
Parfüm kirleri
Parfümler özellikle de bergamut yağındaki bergapten maddesini kapsayanlar, güneş hassasiyetini artırarak kir gelişimine neden olabilir. Bazı bireylerde parfümlerin sürüldüğü yerler breyin, kulak art, dekolte bölgesi güneşle karşılaşınca koyu kahverengi kirler oluşur. Bu pislenmenin kaybolması haftalar, hatta aylar alabilmektedir.
Kirler nasıl rehabilitasyon edilir?
Şahıslar üzerinde anlamlı derecede psikososyal problemlere neden olan bu muayenehane tablo günümüzde rehabilitasyonu üzerinde en çok çalışılan dermokozmetik mevzulardandır. Her geçen gün yeni rehabilitasyon alternatifleri sunulmaktadır. Rehabilitasyonda bcerahatçi hedef güneşderi korunmaktır. Kir oluştuktan sonra ise cildiye uzmanlarının uygun gördüğü rehabilitasyon yöntemini kullanmak gerekmektedir. Kir rehabilitasyonu uzun süreli takip gerektiren ve sabır gerektiren bir süreçtir.
Kir rehabilitasyonunda en sık kullanılan yöntemler arasında kir açıcı kremler, lazer, kimyevi peeling uygulamaları, dermabrazyon harekâtları, dermaroller ve PRP sayılabilir. Ancak bu operasyonlarla her zaman gülümseyici neticeler alınamayabilir. Şahsın ten tipi, eşlik eden sistemik hastalıkları, kullanmakta olduğu sistemik ilaçları detaylı denetlenmelidir. Mevcut kirin meskenine ve derinliğine uygun olarak seçilen rehabilitasyon yöntemine başlanmalıdır. Şahsın işi gereği güneş maruziyetinde olması rehabilitasyona başlama zamanını etkileyebilir. Kir rehabilitasyonu alan şahısların güneş maruziyetinden sakınmaları, sık aralıklarla yüksek koruma etmenli güneş gözetici kremler kullanmaları ve önerilen rehabilitasyon yöntemini kumpaslı olarak kullanmaları gerekmektedir.
Kir açıcı kremler
Kir rengini açıcı pek çok preparat bulunmaktadır. Azeleik asit , retinoik asit, glikolik asit ve daha birçok kimyevi içerik tek başına veya kombinasyonlar halinde kullanıma hazır olarak solüsyon, jel, krem veya maske formunda piyasada sunulmaktadır. Hastanın yaşına, kirin derinliğine ve meskenine uygun olan preparat seçilmelidir.
Lazer rehabilitasyonu
Lazer uygulamaları, sarih renk ten tipine sahip bireylerde daha başarılı neticeler sağlarken, koyu renk ten tipindeki bireylerde lazer ışınının yoğunluğu sebebiyle kirde bütün aksine daha da koyulaşma gözlenebilmektedir. Bu sebeple hasta tercihi çok ehemmiyetlidir.
Dermabrazyon ve Peeling Tedavileri
Dermabrazyon tenin üst tabakasının ceddilerek, alttan gelen yeni doku ile yenilenmenin hedeflendiği bir yöntemdir. Kimyevi peeling yöntemlerinde ise belli oranlarda hazırlanan asit içerikli solüsyonlar kirli alanlara uygulanmakta belirli vakitlerde bilave ettirildikten sonra nötralize edilmektedir. Bu yöntemle hem mekanik olarak üstteki ölü dokunun temizletilmesi sağlanmakta hem de melanin yapımı baskılanmaya çalışılmaktadır. Ancak melanin pigmentleri ceddilen ten tabakaları içerisinde ise başarılı neticeler alınabilmektedir, derin meskenli kirlerde daha derin cetme harekâtları gerekmekte bu da karmaşıklık tehlikesini artırmaktadır.
PRP ve Dermaroller
Kir rehabilitasyonunda cildi onaran her yöntem kirlerde açılma yapabilir. Zira kirli bölgeler hakikatinde güneşderi hasar görmüş hücrelere sahip alanlardır. Bu bölgede cildi tazeleyen başka bir deyişle onaran yöntemler uygulanarak kirde açılma sağlanabilir. PRP ve dermaroller da cildi onaran iki tesirli yöntemdir. Bu yöntemler tek başına ya da kir açıcı kremler, lazer ve kimyevi peeling yöntemleriyle kombine uygulanarak rehabilitasyonların neticeleri iyileştirilmektedir.
Netice olarak kir problemi olan şahısların kumpaslı olarak yaz-kış, gün içinde 4 saatte bir en az 30 etmenli güneşderi gözetici mahsuller kullanmaları koşuldur. Güneşderi gözetici kullanırken bile direk güneşe maruz kalınmamalı, gölgede durmaya özen göstermeli ve şapka, gözlük takılmalıdır. Kir rehabilitasyonu şahsa özgü olup, en uygun yöntem seçilerek kumpaslı ve uzun süreli kullanım gerektirmektedir. Kirin rehabilitasyon edildikten sonra her zaman tekerrür edebileceği, güneşderi korunma olmaksızın kir rehabilitasyonu olmayacağı bilinmelidir.