Kıl Dönmesi

Kıl dönmesi, kılların kuyruk sokumu ve seyrek göbekte cilt altına geçip yara, abse ve fistül oluşturmasıdır. Kıl dönmesi, başka bir deyişle DERMOİD KİST veya PİLONİDAL SİNÜS, cilt altı kıl yuvası demektir. Sırt ve baştan dökülen kılların kuyruk sokumundaki iki kaba et arasında, kıllı ve terli oluğa takılıp sürtünmelerle oluğun en dibindeki ter bezi deliklerinden vida gibi dönerek cilt altı yağ dokusu içine sezdirmeden girmesi, labirentler açması, peşinden labirentlere giren bakterin de katkısı ile çevreyi iltihaplandırması; cerahatlı veya kanlı, pis kokulu akıntılar ve abseler oluşturmasıdır. Sert ofis koltuklarında ve bilgisayar başında, özellikle kaykılık pozisyonda uzun zaman oturanlarda veya uzun zaman jip sürenlerde veya uzun zaman otobüs yolculukları yapanlarda daha sık olur. Kıl dönmesi 16 ila 30 yaş arası kıllı ve gürbüz, genç erkeklerde, seyrek de genç kadınlarda oluşur. Oluş biçimine gelince; kıllar yılan tenindeki gibi yivli veya pullu olup, dar ve sıkışık veya sürtünmeli civarlarda kıpırdandıkça tek güzergahta ilerler. Saç telini iki parmak ile yakalayıp hafifçe oğuşturunca bu hareketi sarihçe görmek olasıdır. Eş biçimde iki kaba et arasındaki rastgele bir özgür kıl, sürtünme, itelenme ve dönme mekaniği ile oluğun dibine doğru hareket eder. Hiperkeratoz ve fazla terleme sebebi ile genişlemiş bir ter bezi ağzından ten içine girebilir, peşinden başka bir kıl geçebilir. Giderek bu minik ağız, kılların minik zorlaması ile genişler, ten hücreleri ter bezinin ve deliğin içine doğru yürür ve deliklerin iç yüzeyi cilt epiteli ile döşenerek minik bir tünel oluşur ve peşpeşe kılların buraya girmesi kolaylaşır. Uzun saç kılları dahi girebilir. Bazan bir kaç kıl girdikten sonra tünel girişi iyileşip kapanabilir. Ama tünel içindeki kılların ve bakterilerin cilt altında derinlere doğru ilerlemesi ve iltihaplanmalar devam eder. Günün birinde kesinlikle abseleşme ve fistülleşme olur. Fistül ağızlarının % 78 i oluğun sol kenarında ve % 82 si kıl giriş deliklerinin yukarıya tarafında yer alır.

Kıl dönmesinde Kuyruk Sokumu Neden Seçim Sebebi?

Kuyruk sokumunu seçim sebebinde

1. kuram; sırttan dökülen kılların kaba etler sebebi ile oluşan derin olukta birikmesi; iki kaba etin birbirine veya oturulan zemine veya sert ve dar kıyafetlere sürtünmesi ile kılların yürüyebilmesi; kapalı civar sebebi ile oluktaki cildin incelmesi ve kolay delinip tahriş olması ve sert kuyruk kemiğinin baskısı sebebi kılların daha da kolay ilerlemesidir.

2. kuram; insan bedenine ana rahmindeyken cilt kıyafeti, pelerin biçiminde yukardan alta giydirilir; cilt pelerinin fermuarı gibi kuyruk sokumunda kapatılır. Kapanma sırasında bir kısım cilt dokusu kıl olarak altta kalabilir. Kıllanma yaşına gelince bu bölgede kıllar gelişerek dermoid kist oluşturabilirler. Kıl dönmesinin bir başka görüldüğü yer göbek çukurudur. Göbek çukuru derin ve birey kıllı ise akıntı ve çıban olabilir. Buraya da kıllar yürüyerek pis kokulu akıntılar, hatta seyrek, göbek çevresinde veya karın içinde abse ve fistüller oluşturabilir.

Kıl Dönmesinin Bulguları Nelerdir?

Kuyruk sokumunda veya makatın arka yukarıya tarafında az alıngan ufak şişlikler kaşıntı, akıntı veya akıntısız , kıllı, kılsız, milimetrik delikler ve bazan de abse oluşmasıdır. Tetkik ve muayenelerde içi iltihabi granülasyon dokusu ve kıl dolu kese ve fisütller ve vakayı çepe etraf sınırlayan ve kılların daha derinlere gitmesini ehemmiyetli miktarda önleyen kalın fibrotik kılıf görülür. Abselerin hacmi 1 cc den 100 cc ye kadar değişir ve kendini yerel ısı ve ağrı, sistemik ateş ve halsizlik ile emin eder.

Kıl Dönmesi Doğuştan Olabilir Mi?

Son senelerdeki araştırmalar, 16 senelik deneyimimiz ve histopatolojik analizler hastalığın doğuştan değil sonradan kazanıldığını göstermektedir. Rehabilitasyon ve takiplerini yaptığımız 1000 den fazla hastanın hiç birinde kıl ve iltihabi tahriş ile oluşan granülasyon dokusu dışında değişik dokuya misalin kıl ve ter üreten follikül ve ter bezlerine, müstakil ten dokusuna tesadüfülmemiştir. Bu belirtiler hastalığın doğuştan olmadığını gösterir. Ancak kuyruk sokumunda, doğuştan kalan çukur ve delikler varsa bunlar kıllanma yarıyılı gelince az da olsa tehlike teşkil eder.

Rehabilitasyon Edilmezse Ne Gibi Meseleler Büyüyebilir?

Kuyruk sokumunda abse ve akıntılar yetersiz olmaz. İkide bir ağrılı abseler nüks eder. Hastalık sağa sola genişler, bölge köstebek yuvasına dönüşür. Başka Bir Deyişle; dermal epitel denilen ten hücreleri, kılları peşinden kıl kesesinin ve deliklerin içine girip yeni yeni tüneller veya labirentler oluşturur; daha çok yatay, seyrek dikey güzergahta, çok doğrultulu olarak ten dokusu içinde ilerler. Labirentler içine giren kıl rakamı da, tahriş de çoğalır; hastalık durmadan genişler, pek çok delikten zuhur eden pis kokulu akıntılar dayanılmaz olur. Senelerce süren kronik, iltihabi akıntılar, nihayette, epidermoid kanser geliştirebilir. Veya hastalık, seyrek de olsa derinleşerek kalın bağırsak, rektum ve mesane içine ilerleyebilir, hatta mesane kanserine bile yol açabilir. Haliyle bu gidişatta rehabilitasyon güçleşir ve vakaya multidisipliner yanaşmak gerekir.

Kıl Dönmesi Nasıl Rehabilitasyon Edilir?

Bu güne değin fazla uygulanmış olan rehabilitasyon biçimi cerrahidir. Cerrahi rehabilitasyon şeklileri çoktur ve hemen hepsinde sağlam etraf doku ile beraber hastalıklı dokular genişçe çıkarılır, yara sarih vazgeçilerek aylar süren pansuman ile kapanbası beklenir. Ya da yara muhtelif tekniklerle kapatılır. Kapalı yöntemlerden Limberg in tarif ettiği, derin olduğu düzleyici flep rotasyonu, en radikal yöntemdir. Ancak 2 – 3 günü sağlık kurumunda olmak üzere 5 ila 10 gün yatak istirahati, iki gün süreli hemovak dren geniş spektrumlu antibiyotik rehabilitasyonu on gün surat üstü uyunması ve üzerine oturulmaması, bir hafta su değdirilmemesi ve işlem sırasında en küçük bir kıvrım gamze veya oluk vazgeçilmemesi gerekir. Değilse nüks tehlikeyi %10 u bulur. Bu sebeple seçenek yöntem araştırmaları devam etmiş ve Fenol ile oldukça tesirli rehabilitasyonlar yapılmıştır.

KIL DÖNMESİNDE SEÇENEK REHABİLİTASYON: GÜMÜŞ NİTRAT ve FENOL

Kıl dönmesinde seçenek rehabilitasyon olarak tarafımızdan geliştirilen sklerotik ve litik bir kimyevi casus olan fenol ve ondan daha güçlü olan gümüş nitrat uygulamalarımız bayağı cerrahi yöntemlere göre çok daha tesirli olmuştur. Bu yöntemde eritilen gümüş nitrat aynen veya fenol, fistül ağızlarından veya foliküllerden içeriye verilir. Kılların yuvalandığı piyojenik granülasyon dokuları ve öteki patalojik dokular; ilaç tesiri ile süratle erir ve gri bulamaç halinde dışarıya akar. Mikro enstrümantasyonla labirentler ve fistüllerin içi arınılır. Fistül girişleri gerekirse eksize edilir ve tekerrür kıl girmemesi için sütüre edilir. Bu operasyonlar 15 dakikada bitirilir. Hastalığın çok ilerlediği bazı hastalarda gerekirse labirentler kısmen veya tamamen açılır, kılların ilerde mesele çıkartabileceği gamzemsi çukurluklar ve kıvrımlar varsa ufak plastik ve estetik müdahale ile düzenlenir. Ama daha öncekinden beri mevcut ve pilonidal sinüs oluşturmamış geniş çukurlara müdahale nasihat edilmez. Harekât bitince labirentler antibiyotikli pomatla doldurulur ve hasta evine sevk edilir. Günlük pansuman ve paklik ve 1 hafta sonunda hakimiyete gelmesi öğütlenir. İyi kürete edilmiş labirentler genellile 1 haftada iyileşir. Ancak tavanı açılmış labirentelerin ve sinüslerin tamamen kapanması pansuman takviyeyi ile 2 ila 3 haftayı bulur. Bu zamanın illa da kısaltılması isteniyorsa, fistüllerin fibrotik duvarları, yerel anestezi altında, kürete veya eksize edildikten sonra sütüre edilir. Bu gidişatta harekât süresi 30 dakikayı bulur.

Seçenek Rehabilitasyonda Bütün Galibiyet Kaderi Nedir?

Her işte olduğu gibi galibiyet, dataylarda saklıdır. İşin püf noktalarını iyi öğrenmek, titizlik yakın alaka, hasta ve hekim işbirliği zaferi tanımlayan başlıca etmenlerdir. Yalnızca labirentleri kıldan temizletmek yetmez. Yeni kıl teşebbüslerine yol kalemtıraş mikro girişleri, en ufak kuşku arzeden gamzeleri potansiyel çukurları gidermek koşuldur. Kaidelere uyulursa, galibiyet bütündür.

Nüks Olasılığı Nedir?

Kıl dönmesinin seçenek rehabilitasyonunda, kaidelere uyulduğu takdirde, nüks yineleme olasılığı yalnızca % 3 – 5 tir. Sebebi de gözden kaçabilecek bazı mikroskobik kıl girişlerinin kalabilmesi veya hijyenik bakım hatayı neticeyi oluşabilecek yeni kıl giriş delikleridir. Devası dikkat ve hijyenik bakımdır. Nüks halinde metodu değiştirmeye gerek yoktur. Hatta verilen eğitim sayesinde henüz başlangıç halinde iken tutulacağı için çözüm daha kolay ve netice kesindir.

Nüksü Önlemek için Hastanın Uyması Gereken Kaideler ve Hijyenik Bakım Nedir?

Hijyenik bakım, ince sıhhi paklik demektir; şöyle ki; 1 – Hekimin önerdiği biçimde, hastalar paklik ve pansumanlara riayet etmeli. Yara veya kıl giriş delikleri iyileştikten sonra, kuyruk sokumu oluğu hergün taharetlenirken yıkanıp silinerek boşta dolaşan kıllar arınılmalı. 2 – Kuyruk sokumu sabah akşam giyinirken el ile 3 – 5 saniye fırçalanıp kıl, hav, yün ne varsa uzaklaştırılmalı 3 – Çok kıllı olanlar, 30 yaşına kadar kuyruk sokumu oluğunu, haftada bir kere kıl dökücü krem ile veya cımbızla arınmalı, kaba etlerini genişçe traş ettirmeli. Otuz yaşından sonra, kuyruk sokumu cildi oranla daha az terler ve kurur, giderek sertleşip kalınlaşır ve delinme tehlikeyi kalkar. İster operasyonla ister ilaçla rehabilitasyon olsun rehabilitasyon sonrası hijyenik bakım rehabilitasyonunun uzun süreli galibiyet kısmetini doğrudan tesirler.

Seçenek Rehabilitasyonların Yan Tesirleri Nelerdir?

Fenol ve gümüş nitrat; labirent dışında kaçırılmadığı sürece hiç bir yan tesir oluşturmaz. Kaçırıldığında birkaç gün içinde aynı yerde enflamasyon, ağrı ve akıntı yaparsa da rehabilitasyonu yerel anestezi altında debridmanla sağlanır. İlaç hiç bir zaman damar içine verilmediği için sistemik tesir oluşturmaz; dokulardan damar içine geçiş veya emilim olmaz; harici yan tesir olmaz.

Kıl Dönmesinde Seçenek Rehabilitasyonun Avantajları Nelerdir?

1- Narkoz, başka bir deyişle genel anestezi gerektirmeyen, az invaziv, konservatif ve pratik bir ufak operasyondur.

2- Sağlık Kurumunda veya konutta uyumayı veya istirahati; analiz ve muayene gibi bir ön hazırlık gerektirmeyen, günübirlik uygulanabilen bir tedavidir.

3- Nüks olasılığı çok düşük olup nüksetse dahi aynı yöntemle, hem de çok daha kolay bir biçimde rehabilitasyonu netliğe kavuşturulabilir.

4- Müdahale iz vazgeçmez ve çok iyi estetik sağlar, anatomi bozulmaz.

5- Hastaların bu seçenek müdahale için hekime, yarımşar saatten birer gün arayla 2 veya 3 kere uğraması yeterlidir; işten ve yolculuktan alıkoymaz.

Prof.Dr.Nihat Bengisu