Pelvik inflamatuar hastalık (PİD), fallop tüpleri ve yumurtalıklar (overler) gibi üst üreme organlarının enfeksiyonları için kullanılan geniş bir tanımlamadır. Bu hastalık ciddi ve yaygındır. Her yıl milyonlarca kadında saptanan bu hastalık en sık gençlerde oluşmaktadır.
PİD, başarılı bir şekilde tedavi edilmekle beraber kalıcı ve uzun dönem sorunlara da neden olabilmektedir. Kendilerini bu enfeksiyondan korumayı bilen kadınlar hastalanma olasılıklarını azaltmaktadır.
Ayrıca doğru tedavi edilemezse infertilite (kısırlık) riski çoğalır.
PİD nedenleri
PİD, çeşitli mikroorganizmalar tarafından oluşturulabilir. En çok cinsel geçişli hastalıklardan kaynaklanır. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYH) en sık nedeni gonore ve klamidya adlı iki bakteridir. Tedavi edilmediği zaman bu bakteriler cinsel geçişli hastalığa (CYH) ve dolayısı ile PİD’e neden olurlar.
PİD, bakteri vagina ve serviksten yukarı ilerlediğinde görülür. Daha sonrasında da bakteri uterus, fallop tüpleri ve overlere doğru yol alır. Hastalık günler ya da haftalar içinde ilerler.
Tehlikeler
Amerika’da, PİD gelişen kadınların dörtte biri hastaneye yatırılmaktadır. Bunlardan bazıları ise ameliyat gerektirmektedir.
PİD, uzun dönemde ciddi sorunlara neden olmaktadır. Örneğin infertilite (istendiği halde çocuk sahibi olamama), dış gebelik ve uzun süreli pelvik ağrı.
PİD, kadınların beşte birinde infertiliteye neden olmaktadır. Bir kadın ne kadar sıklıkta ve şiddette PİD geçirirse infertilite riski o kadar artar. PİD, fallop tüplerinin iç dokusunda hasar oluşturur ve bu hasar da tüpleri bloke ederek infertiliteye sebep olur. Hasarlı tüp yumurtanın rahim (uterus) içine ulaşmasını engelleyerek dış gebeliğe neden olabilir.
Amerika’da her yıl PİD ile ilişkili olarak çok sayıda dış gebelik olgusu görülmektedir. Dış gebelik sıklıkla hasarlı tübün olduğu tarafta uterus dışında görülmektedir. Döllenmiş yumurta tüp içinde büyümeye devam ederek tübün yırtılmasına ve karın içine kanamasına neden olabilir. Bu ciddi tablo için cerrahi müdahale gerekebilir.
Kimler risk altında?
PİD, en sık genç kadınlarda görülür, ama yine de cinsel olarak aktif olunan herhangi bir yaşta görülebilir. PİD risk faktörleri şunlardır:
– Gonore (bel soğukluğu) ve klamidya ile oluşmuş cinsel geçişli hastalığı olan kadınlar
– Birden fazla partneri olan kadınlar (partner ne kadar fazla ise risk o kadar artar)
– Partnerlerinin de başka partneri olan kadınlar
– Geçmişte PİD geçirmiş olan kadınlar
– Sıkça vajinal yıkama yapan cinsel aktif kadınlar
Belirtileri
PİD, şiddetli veya hafif belirtiler oluşturabilir. Bazen de hiç belirti vermeyedebilir. Fakat PİD her şekilde kadın üreme organlarında ciddi hasarlar oluşturabilir.
Eğer şu belirtilerden herhangi biri varsa doktorunuzu mutlaka görünün;
– Anormal vajinal akıntı
– Karnın alt kısımlarında ağrı
– Karnın sağ üst kısmında ağrı
– Anormal adet kanaması
– Ateş ve halsizlik
– Ağrılı idrar yapma
– Bulantı ve kusma
– Ağrılı cinsel ilişki
Tanı
PİD zor teşhis edilir. Bunun nedenlerinden biri etkilenen organların zor muayene edilmesi, diğeri ise belirtilerin diğer bir çok hastalıkla (apendisit veya dış gebelik gibi ) benzerlik göstermesidir.
Doktorunuz sizin cinsel alışkanlıklarınızı, doğum kontrol yönteminizi ve belirtilerinizi de içerecek şekilde öykünüzü alacaktır. Pelvik muayenenizi de yaparak üreme organlarınızda duyarlılık olup olmadığına bakmalıdır.
Rahim ağzından örnek alarak gonore ve klamidya enfeksiyonu araştırılabilir. Kan testleri de yapılabilir.
Eğer daha fazla bilgi gerekirse doktorunuz daha başka testler de yapacaktır. Bu testler;
Ultrasonografi
Bu araçla karın üzerinden yada vajinal yoldan ses dalgaları kullanılarak TV ekranından izleniyor gibi resimler oluşturulabilir. Tüplerde sıvı yada apse olup olmadığına bakılabilir.
Rahim içi örnekleme
Rahim içinden küçük bir parça alınıp, mikroskop altında incelenebilir.
Laparoskopi
Ucunda ışık bulunan ince bir tüple göbekten veya hemen altından küçük bir kesi ile girilerek, pelvik organlar görülebilir ve gerekirse örnek alınabilir.
Tedavi
PİD, tedavi edilebilir. Erken tedavi önemlidir ve infertilite gibi problemleri önleyebilir. Buna rağmen, enfeksiyon tedavi edilse bile uzun dönem problemler devam edebilir.
PİD, öncelikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Çoğu olguda antibiyotikler tek başına enfeksiyonu yok edebilir. PİD genellikle birden fazla bakteri ile oluşturulmakta ve tek bir antibiyotik tüm bakteriler için yeterli olmamaktadır. Bu nedenle birden fazla antibiyotik reçete edilmektedir. Antibiyotikler ağızdan verilebileceği gibi enjeksiyon şeklinde de olabilir.
Bazen belirtiler enfeksiyon tam tedavi edilmeden kaybolabilir. Semptomlar kaybolsa bile size reçete edilen ilaçların tümünü almalısınız. Bazı durumlarda ilaçlar enfeksiyonun kaybolduğundan tam olarak emin olmak için 14 güne tamamlanmalıdır.
Tedaviye başladıktan iki-üç gün sonra doktorunuz sizi tekrar gözden geçirecektir. Eğer durumunuzda iyileşme yoksa hastaneye yatırılarak tedavi edilmeniz gerekebilir. Aşağıdaki durumlarda da hastanede tedavi gerekir;
Ayırıcı tanı yapılamıyorsa (apandisit, dış gebelik, yumurtalık kitleleri vb)
– Gebelik mevcutsa
– Antibiyotik tedavisinin damardan verilmesi gerekiyorsa
– Şiddetli enfeksiyon varlığında, bulantı-kusma veya yüksek ateş varsa
– Apse varsa
Ayrıca partner tedavisi de yapılmalıdır. PİD li hastaların partnerlerinde gonore ve klamidyal enfeksiyonu olabilir.Bu kişilerde de belirti olmadan enfeksiyon olabilir. Tekrar PİD riskini azaltmak için partner de mutlaka kontrol ve gerekirse tedavi edilmelidir.
Korunma
Her cinsel ilişkide prezervatif kullanın. Doğru kullanıldığı zaman prezervatif cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucu olacaktır. Eğer başka doğum kontrol yöntemleri kullanıyorsanız, bu hastalıklardan korunmak için ayrıca prezervatif de kullanın.