Beynimizin lisan ve konuşma fonksiyonlarından sorumlu alanı, sol beyin lobunda bulunur. Bazen beyin kanaması/tıkanması yahut kazalarla oluşan baş travmaları sonrası lisan ve konuşmadan sorumlu beyin bölgesi hasarlanır. Böyle durumlarda “afazi” ismi verilen konuşma bozukluğu/kaybı oluşur.
Daha evvel konuşmakla ilgili hiçbir sorunu olmayan kişi konuşamaz olur. Ya da konuşur lakin dediği şeyler anlaşılmazdır, şahısla kelamlı olarak bağlantı kurulamaz olur. Çoğu vakit “konuşma” ile birlikte “yazı yazma”, “hesap yapma”, “anlama” marifetleri de bozulabilir.
Bazen afazi tabiatıyla geçer. Kimi durumlarda ise afazisin tedavi edilmesi gerekir. Afaziler “konuşma terapisi” ile tedavi edilir. Konuşma terapisi tedavisi işleyiş açısından fizik tedaviye benzemektedir. Afazisi olan hasta konuşma terapisti tarafından muayne edilir ve kendisine özel bir idman programı hazırlanır. Hastaya aşikâr periyodlar ile konuşma terapisi uygulanır. Aynı vakitte hastanın kendisi için hazırlanan antrenman programını hergün bir aile yakını ile çalışması gerekir. Egzersizlerin nasıl çalışılması gerektiği hasta yakınına uygulamalı olarak öğretilir. Hazırlanan antrenman programını tertipli olarak uygulamak tedavi için çok değerlidir. Afazi tedavisi vakit alır, sabırlı olunması gerekir. Hastanın konuşma bölgesinde oluşan hasarın telafi edilmesi yavaş bir formda olur.
Konuşma terapisi sonrası kimi hastalar birebir eskisi üzere konuşabilir hale gelir. Bazen ise hasta ne kadar konuşma terapisi alırsa alsın konuşma marifeti eskisi kadar düzgün olmaz. Sadece günlük ömrünü sürdürecek, yakınları ile kısa diyaloglar kuracak kadar konuşabilir. Konuşma hünerinin ne kadarının geri kazanılacağını beyindeki hasarın derecesi belirler. Hastanın yaşının küçük olması tedavi için avantajdır. Ancak yaşı ilerlemiş hastalar da gerekli çabası gösterir ise konuşma maharetini tekrar kazanabilir.
Konuşma Bozukluğu Tedavisine Ne Vakit Başlayabilirim?
Birden fazla vakit hastanın konuşma marifeti ile birlikte “anlama” hüneri de bozulur. Ancak bu manaya maharetinin kaybı süreksiz olur, bizatihi, bir müddet sonra hastanın manaya mahareti eski haline geri döner. Afazi tedavisinin uygulanması için manaya maharetinin yeterli durumda olması gerekir. Hastanın manaya hünerini pahalandırmak için televizyon izleyip izlemediği gözlemlenebilir. Anlama hüneri uygun olmayan kişi televizyonda izlediği şeyleri takip edemez ve televizyon izlemekten sıkılır. Veya hastaya tek sözlük yanıtı olan sorular sorulabilir.
Örneğin; taş su da yüzer mi? Elma meyve midir? Türkiyenin başşehri Ankara mı? üzere sorular sorulabilir. Bu tıp sorularda hasta bazen doğu bazen yanlış karşılık veriyor ise hasta söylenenleri tam olarak anlamıyor olabilir. Böyle durumlarda manaya marifetinin eski haline gelmesi için hastaya vakit tanımak gerekir. Hasta tek sözlük karşılıkları olan sorulara hakikat yanıt vermeye başladığı vakit konuşma terapisi uygulanmaya başlanır.