Günümüzde bitki çayları, hastalıkların tedavisinde ve hastalıklardan korunmak için kullanılıyor. Ancak beklenen yararı sağlayabilmesi için bitkisel çayların bilinçli olarak hazırlanması ve tüketilmesi gerekiyor.
Sabah’ın haberine göre, Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erdem Yeşilada; bitki çaylarının bilinçli tüketimine dikkat çekmek için deneyimlerini ‘Doğadan Gelen Sağlık: Bitki Çayları’ adlı kitabında topladı. İşte kitapta yer alan bazı önemli bilgiler:
Bitki çayları etkilerine göre ayrılır
Bitkiler, fotosentez sonucu meydana gelen bileşenlerin biyolojik etki kuvvetlerine göre üç grup altında toplanır:
Kuvvetli etkisi olan bitkiler: İçinde kuvvetli biyolojik etkiye sahip bileşenler bulunan bitkilerin çay olarak kullanılması tehlikelidir. Yüksükotu gibi bitkilerin yer aldığı bu grup, aşırı dozda alındığında zehirlenmelere neden olabilir.
Orta etkili bitkiler: Uygun miktarlarda ve sıklıkta kullanıldığında zararlı olmazlar.
Zayıf etkili bitkiler: Önerilen miktarlarda kullanıldıklarında sakıncalı olmayan bitkilerdir. Papatya, tıbbi nane ve ıhlamur gibi bitkiler bu grupta yer alır.
Bitki çaylarının hazırlanışları
Çay hazırlanacak demlik ya da fincanların kaliteli porselen olması tercih edilmelidir. Özellikle uçucu bileşenlere sahip çayların hazırlanmasında kapaklı fincan kullanılması önerilir.
Çayın hazırlanmasındaki en temel gereksinimlerden biri de taze kaynatılmış ve yumuşak kalitedeki içme suyudur. Suyun birkaç kez kaynatılması, içindeki mineralleri değiştirdiği için çayın kalitesini olumsuz etkiler.
Bitki çaylarının hazırlanmasında uygulanan en klasik yöntem; enfüzyondur. 100 derecelik bir ısıya sahip olan suyun, çayın üzerine dökülmeden önce 80 dereceye kadar soğuması beklenmelidir. Çayın demlenme süresi de, istenen lezzetin sertliğine göre 5-15 dakika arasında değişiklik gösterir.
Bitkilerinin saklanması
Bitki kısımları, çay hazırlamak üzere ufalandığında oksijenin etkisi ile değişime uğramaya açık hale gelir. Bu nedenle sıkı kaplarda korunmalıdır. Kurutulmuş bitkiler üzerinde olumsuz etkisi olan diğer etken ise güneş ışığıdır. Bu yüzden karanlık yerlerde saklanmalıdır.
Kolay sindirime ayva; bakteriye kakule çayı – fesleğen çayı
Hazırlanışı: Kurutulmuş toprak üstü kısımları ile hazırlanan çay 5-10 dakika demlendikten sonra içilir.
Etkisi: Sindirimi kolaylaştırmak, gaz şikayeti ve şişkinliği gidermek için yararlı olur. İştahı uyarır.
Ayva çayı
Hazırlanışı: Akşamları yatarken bir çay kaşığı parçalanmamış ayva tohumu, bir fincan su içerisinde 5-10 dakika kadar demlenip içilir.
Etkisi: Öksürükte yatıştırıcı etkisi vardır. Ayrıca boğazı yumuşatmak için ıhlamur gibi bitkiler ile birlikte kullanılması önerilir.
Hindiba çayı
Hazırlanışı: 2-4 gram toprak üstü kısmı ile hazırlanan çay, 10-15 dakika demlendikten sonra içilir.
Hafif safra söktürücüdür ve sindirimi kolaylaştırır.
Kakule çayı
Hazırlanışı: Kapalı bir fincanda 1.5 gram toz edilmiş tohum üzerine kaynatılmış su ilave edilerek 10-15 dakika demlendikten sonra içilir.
Etkisi: Bakteri ve virüsler üzerinde etkilidir. Soğuk algınlığı, bronşit, öksürük ve yüksek ateş gibi şikayetlerin hafifletilmesinde yararlıdır. Bağışıklık sistemini destekler. Sık sık enfeksiyonlu hastalıklara yakalanan kişilerde direnç oluşmasına yardımcı olur.