Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Barış Çaynak, tüm günü değişmez bir biçimde ayakta veya oturarak geçirenleri uyarıyor: “Gerçek bitkin olduğunuzda egzersiz yapın! Ayaklarınızı günde 3 defa, 5’er dakika 70 derece yukarıya kaldırın!”
Sülük rehabilitasyonu işe yaramıyor
Altınbaş Üniversite Sağlık Kurumu Medical Park Bahçelievler Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Barış Çaynak, varisten korunma yollarını ve operasyonsuz varis rehabilitasyonunun detaylarını anlattı…
Varis için kimler tehlike altındadır mevzusu günümüz koşulları nedeniyle değişti. Daha Öncekinden varis hekim veya hoca hastalığı olarak öğreniliyordu ve uzun vakit ayakta hareketsiz bir biçimde durmaya bağlı olarak görülen bir rahatsızlıktı. Şimdilerde varis bir büro hastalığı olarak karşımıza çıkıyor. Ayaklar sarkık biçimde tam gün büroda oturmak da tıpkı ayakta durmak kadar varis nedeni. Ciddi seviyede ilerlemiş olan varislerin en büyük nedeni genetik geçiştir. Ailesinde varis hastalığı olanlarda büyük bir oranda genetik geçiş görülüyor. Varis yaradılışında tek bir mekanizma yoktur.Varis bir damar hastalığıdır ve rehabilitasyonu kalp ve damar cerrahı tarafından yapılmalıdır.
Sülük rehabilitasyonu veya öbür çağ dışı rehabilitasyon usulleri varis için uygun usuller değildir. Varisi için sülük rehabilitasyonu yapıp çok ciddi enfeksiyon meseleleri yaşayan bireylerle karşılaşıyoruz. Uygulanan bu usul bacakta kızarma, selülit ve şişmeye neden oluyor. Minicik bir varis için yapılan bir sülük rehabilitasyonu neredeyse bacağın tümünde enfeksiyon ve ize neden oluyor. Bu stil uygulamaları netlikle önermiyoruz.
Yüzmek varisten gözetir
Varise karşı kesinlikle hareketli yaşamak gerekiyor. Varis ile alakalı şikayetler en çok gün sonunda ortaya çıkıyor. Ayaklarda ağırlık hissi, şişlik, gece ayağa kramp girmesi, ayak bileğinde kaşıntı, ayak tabanında yanma ve aralıksız ayakları oynatma isteği varisin başlıca bulgularındandır. Gün sonunda tam bu şikayetlerin üzerine egzersiz yapan bireyler, konuta hafiflemiş bir biçimde dönüyorlar. Ama “Ben çok yoruldum, konuta gidip oturayım” dediğin zaman bu şikayetler geceye kadar devam ediyor.Gece krampları oluyor ve ertesi gün bireyin daha bitkin bir biçimde uyanıp, daha da ağır şikayetler yaşamasına neden oluyor. Bu sebeple kumpaslı egzersiz çok ehemmiyetlidir. Egzersiz yaparken özellikle diz altı adalelerini değil, üst bacak ve alt karın adalelerini çalıştırmak ehemmiyetli. Pilates, yoga, yürüyüş ve yüzme varise karşı en çok fayda görülen egzersizlerdendir.
Günde 3 defa bacaklarınızı yukarıya kaldırın
“Günde en az 3 sefer, 5’er dakika uzanır gidişattayken, ayakları 70 derece yukarıya doğru kaldırmak varis gelişimini maniler” diyen Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Barış Çaynak, “Bacağa soğuk uygulanması da varise iyi gelenler arasında. Duş sonrası soğuk suyla ayakları yıkamak varislere iyi gelen kolay uygulamalardır. Bireyde hiçbir varis problemi olmasa dahi çok fazla ayakta veya oturarak değişmez duracakları zaman buluşmalarda veya uzun yolculuk yapacaklarında gözetici varis çorapları kullanmalıdır. Varis çorabı yoğun durağan günlerde gün sonunda oluşabilecek şikayetleri ortadan kaldırıyor. Hakikatinde en çok bitkin sezilen günler spor yapılmalı. Hem üst bacak, hem de alt karın adalelerini çalıştırdığı için; yüzmek varisten korunmak için en iyi usuldür” dedi.
Operasyonsuz varis rehabilitasyonu
Varis bir damar hastalığıdır ve bu hastalığın rehabilitasyonu kalp ve damar cerrahı tarafından yapılır. Kezlerce varis rehabilitasyonu, köpük uygulamaları, lazer rehabilitasyonları görmüş bireylerle karşılaşıyoruz ve ‘Daha evvel hiç bacak ultrasonu sürüklettiniz mi?’ diye sorduğumda ‘Hayır hiç yapılmadı’ diyorlar. Oysa iç damarları görmeden aktif bir rehabilitasyon uygulanması olası değildir. İç varis meseleyi çözülmeden varis meseleyi ortadan kalkmayacaktır ve varis gitgide gelişecektir. Bu sebeple iç varis olup olmadığını tespit etmek çok ehemmiyetlidir. İç varisin tek bir mekanizması yoktur. Genelde varisler kapak yetmezliğine bağlı bağlı olarak görülüyor fakat kimi zaman bir ekip başka sebepleri de olabiliyor. Bu sebepleri birbirinden ayırt edip, sebebe müteveccih rehabilitasyon yapmak zaferli neticeler elde etmek açısından ehemmiyetlidir. Erken yarıyıl varis şikayetleri varken veya bunlarla beraber bacakta görsel olarak örümcek ağı gibi olan kılcal varisler bulunduğunda bacak ultrasonu ile bir iç varis tespit edilebilir. Varise neden olan ana damar dolaşım dışı vazgeçilir.
“Artık varis operasyonu değil, varis harekâtı yapılıyor” diyen Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Barış Çaynak, “Zira artık varis rehabilitasyonu kesisiz ve dikişsiz, günü birlik harekâtlardır. Varisli damarı görmek için hastaya doppler bacak ultrasonu yapılıyor. İşlemde de doppler eşliğinde, varise neden olan damar devre dışı vazgeçilip, dolaşım derin damara veriliyor. Daha Öncekinden yaptığımız o damarı kasıktan kesip, derin damardan ayırmak ve içerden sürükleyip çıkarmaktı. Çok ilerlemiş varislerde hala bu usulü kullandığımız oluyor fakat erken yarıyılda teşhis edilen varislerde dopplerle damarın içerisine girip, damarı içeriden kapatabiliyoruz. Operasyonla yapılan aynı harekâtı tek bir iğne ile yapıyoruz. Damarı kapatmak için radyo frekans ve lazer gibi bazı enerji kaynaklarından yararlanıyoruz veya damarı içeriden yapıştırıcılar ile yapıştırıyoruz. Varis erken yarıyılda rehabilitasyon edildiğinde operasyonsuz analiz etiliyor ve hastalar çok daha rahat ediyorlar. Oluşacak büyük varislerin de önüne geçiliyor. Varis rehabilitasyonu günü birlik olarak uygulanıyor. Rehabilitasyondan yalnızca birkaç saat sonra hasta evine dönebiliyor” diyor.
Varisin genelde ilaçlı bir rehabilitasyonu yoktur. Aromaterapi, krem vs. gibi seçenek mahsullerin varise pozitif bir tesiri yoktur. İleri derecede semptomatik olan varis şikayetleri yaşayanlarda işe yarayan ilaçlar vardır. Fakat bunlar semptomatik ilaçlardır başka bir deyişle rehabilitasyon edici değildir.
Varis çorabı ehemmiyetli
Kompresyon rehabilitasyonu başka bir deyişle varis çorabı kullanımı en tesirli rehabilitasyon usullerindendir. Varis çoraplarının pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bireye özel rehabilitasyona uygun olarak seçilmesi açısından kesinlikle bir uzmana danışılmasında fayda var.
By-pass’ta varisli damar kullanılamaz
Hastalar genellikle, ilerleyen zamanlarda by-pass operasyonu olurlarsa, bacak damarını kullanıp kullanmayacağımızı merak ediyorlar. Varisli damar by-pass operasyonunda kullanılamaz. Bu sebeple birey ilerleyen yarıyıllarda by-pass operasyonu oluğunda o damarı kullanmıyoruz.
Gerçek şikayet görünüm
Büyük varislerin dışında daha ufak varis meseleleri de vardır. Onlar iç damarlara bağlı olmadan yalnızca bacakta görülen ufak kılcal damarlar biçiminde olabiliyor. Bayanlar bu ufak kılcal damarlardan erkeklere oranla daha fazla rahatsız oluyorlar. Bu cins varisler genelde diz artta görülüyor. Şayet bu kılcalları etkileyen bir iç damar yoksa yalnızca köpük rehabilitasyonu skleroterapi ile varisi rehabilitasyon ediyoruz. Köpük rehabilitasyonu varisli damarı kapatmaya müteveccih bir operasyondur ve damarın kapanması, bacaktaki siyahlaşmış damar görüntüsünün ortadan kalkmasını sağlıyor.