Bu cümle psikanalizin kurucusu çoğumuzun ismine aşina olduğu Sigmund Freud’ a ilişkin. Hepimiz biliyoruz ki hayatta net halde başarıyı yakalamak ve “keşke”lerin en az seviyede kalmasını sağlamak için hem güce hem deneyime tıpkı anda muhtaçlığımız var. Zira bir şeyi öğrenmenin en yeterli yolu deneyim etmektir. Münasebetiyle yaş almış olan şahısların daha deneyimli olduğunu varsayarız. Olağan ki bu her vakit hakikat değildir. Zira deneyim kazanılmış tecrübedir. Yani yalnızca bir olayı yaşamak yetmez o olaydan ders çıkarmak, bir daha misal olaylarla karşılaştığında nasıl yaklaşacağını bilmek ve pratik sorun tahlilleri üretmek deneyim sözünün karşılığıdır. Yaşlı da olsa bir sürü tecrübe yaşamasına karşın deneyim kazanamamış beşerler da var.
Gençlerin ise her vakit harekete geçmek için yaşça ileri bir beşere nazaran daha çok gücü mevcut fakat tecrübe ve deneyimi bir yetişkininki kadar değil. Münasebetiyle var olan gücün verimli olarak kullanılması da bir o kadar sıkıntı. Bu açığı kapatmak için yetişkinler gençlere kendi deneyimlerini aktararak yardımcı olma yoluna gitseler de bu durum pek randıman sağlıyor üzere gözükmemekte. Zira öğrenmenin en uygun yolunun hayatı diğerlerinden dinlemek değil, deneyim etmek olduğunu söylemiştim. Evet bazen bu tecrübeler çok acı verici olabiliyor fakat siz de çocuklarınıza nasihat verirken yaşadığınız acı verici tecrübelerden yola çıkıyorsunuz. Şayet o kasvet başınıza gelmeseydi, şayet o his yoğunluğunu, kasveti, çırpınışı yaşamasaydınız yaşanılan şey sizin zihninizde bu derece yer etmeyecekti. Çocuklarınızla konuşup, deneyimlerinizi paylaşmayın demiyorum. Alışılmış ki onlarla deneyimlerinizi paylaşın fakat bunların üzerine de hiç değilse karşılıklı konuşun, şayet geçmişe dönüp farklı yollardan gitmiş olsaydınız, öykünün sonu nereye varırdı bunun hayalini kurdurun. Yani nasihat edecekseniz dahi en azından çocuklarınızı düşünmeye, sorgulamaya itin. Biraz daha etkilendiklerini ve deneyiminizden faydalanmak isteyeceklerini göreceksiniz.
Her şeye karşın anne babalara bir hatırlatmam var. Siz istiyorsunuz ki sizin yaptığınız kusurları çocuklarınız yapmasın, hakikat vakitte harekete geçerek gerçek adımlar atsınlar. Fakat bu beklentiniz gerçek olsaydı çağdaş insanın çıkışından bu yana 60 bin yıl müddet içerisinde çoktan kusur yapmayı bırakmış, kusursuz bireyler olurduk. “Her insan kusur yapar” ya da “bir musibet bin nasihattan iyidir” üzere kelamları söylemeyi çoktan bırakmış olurduk.
Anne babalar şayet çocuklarına yardımcı olmak istiyorlarsa çocuklarının yaptığı yanılgılar ve yanlışların üzerine konuşmalılar. Hayatta çizdiğimiz yolların birçoklarının kendi insiyatifimizdeki seçimler sonucunda olduğunun, seçimleri yapmanın ise bizim denetimimizde olduğunu tabir etmeliler. Çocukları bir kusur yaptığında “sana demiştim” yerine bu kusurun sonuçlarının hissettirdiklerini ve bir daha misal durumla karşılaştığında ne yapacaklarını konuşmalılar. Her şeyden değerlisi ise çocuklarınıza olabildiğiniz kadar hakikat örnek olmanız. Siz yanlış yaparken çocuğunuza yanlış yaptığınız hususla ilgili nasihat vermeniz pek muteber olmayabilir.
Yazının kapanışında bir kez daha şunu hatırlatmak istiyorum. Siz ne kadar çabalarsanız çabalayın çocuklarının kusur yapmaya ve bu yanılgıların sonuçlarıyla yüzleşmeye devam edecek. Anne babalar olarak çocuğunuz bir yanılgı yaptığında onlar üzüldüğü için üzülmek yerine hayatla ilgili yeni bir deneyim kazandığını düşünerek “neyse ki yeni bir şeyler öğrendi” diye düşünmeye çalışın.