Hayat akıp giderken birden teğe dünya yeni bir düzenle tanıştı. Akış halindeyken elimizde olduğu için varlığına sevinmemiz gerektiğini aklımızdan bile geçirmediğimiz hoşluklar, bir anda hayatın en büyük sorunsalı haline geldi. Güya değerini bilmediğimiz dünya,’hadi bakalım meskene girme ve içerideyken tekrar nizamı gözden geçirme vakti’ dedi.
Sabah kalkıp işe gittiğimiz, arkadaşlarla buluşup bir kahve içtiğimiz, sinemada film izleyip, spor yaptığımız, komşularımızı ziyaret ettiğimiz günleri yaşarken, çok uzaklardan gelen bir virüs haberiyle karşı karşıya kaldık. virüsü inkar ettik bir müddet, yok saydık, kaçtık ve eski normalimize devam ettik. Ancak maskeli beşerler, dışarı çıkma yasakları, meskenden muhakkak çıkmasına müsaade edilmeyen yaş kümeleri, kapalı kafeler, virüsün bulaştığı hastalarla dolu hastanelerle adeta müthiş bir bilim kurgu sinemasının içinde olduğumuzu fark ettik ve yaşama dürtüsüyle birlikte tedbirleri çoğaltarak savaş açtık düşmana karşı.
Daima ellerimizi yıkayıp, süratlice yaptığımızı alışveriş sonrası alınan tüm gereçleri dezenfekte edip, vitamin kullanmayı abartıp, yüz yüze görüşmek isteyenleri uyarıp kendimizi müdafaaya çalıştığımız bu pandemi sürecinde hayatta kalmak isteği ne kadar güçlü bir hismiş bir kere daha gördük. Kapılarımızı kapatıp, kendimizi dışarıda bizi öldürmek için pusuya yatmış düşmandan korumak için elimizden geleni yaptık.
Ne vakit biteceği meçhul olan bu süreçte, vefat edenlerin fazlalığı, bulaş riski, toplumsal aralık gerekliliğiyle hayat içinde bize âlâ gelen bireyler, etkinlikler, hobilerden uzak kalmak ruhsal semptomları ortaya çıkardı. Değişen durumlara daha süratli adapte olabilenler süreçten az etkilenirken, geçmişte travmaları olan, hali hazırda korku sorunu yaşayan, depresyonda olan, aile için bağ sorunu yaşayan bireyler içinse durum daha da güç bir hal aldı. Sık sık ateş ölçmek, nefesini tutup tutamadığını denetim etmek, depresif hissetme, dikkat dağınıklığı, iştah artması, uyku sorunları, kendini inançta hissetmeme, bedelsiz hissetme, öfke, huzursuzluk, ümitsizlik, çok umursamazlık, Kkendini katı ve duygusuz hissetme, her şeyin denetimden çıktığını düşünme, hayatın manasını sorgulama, ani kararlar alma, sık sık terleme, titreme, baş,karın ve kas ağrısı üzere somatik şikâyetler, bağışıklık sisteminin bozulması, İlgilerde yaşanan çatışmaların artması, günlük aktivitelerden zevk alamama üzere belirtiler görülmeye başlandı. Bu üzere durumlarda kullandığımız çok hoş bir kelam var ‘anormal durumlara verilen olağandışı yansılar olağandır. ‘ Bu sebeple bu periyotta gelen bu üslup şikayetler biz ruh sıhhati çalışanları için teşhis konulması gereken ve tedavi gerektiren bir durum olarak görülmüyor.
Artık yeni olağana nasıl alışacağız
Yavaş yavaş pandemiden yeni olağana geçmeyi planlarken, sınırlamaların biranda kaldırılmasıyla bir küme, devlet kaldırdıysa pandemi bitmiştir diyerek toplumsallığa kaldığı yerden devam ediyor, kimi toplumsal aralık ve maske kuralına uyarak, kimisi büsbütün normalleşerek. Bir kısım esasen en başından beri inkar fazında kalmıştı ve hiç kabullenemeden geçirdi bu süreci. Bir de devletin kaldırdığı yasakları duymamış üzere davranıp meskenlerinde kalmaya, çıktığı vakitte birebir telaşlarla tüm tedbirleri alarak sürece devam eden bir küme var. Konutta kalan bu kümede bu formda yaşamaya alışanlar da var. Yıllardır özlenen şeyler için sonunda fırsat bulan, yeni hobiler, yeni sistem derken eski normali özlemeyenler.
Biz süreci korkulu yaşamış ve yeni olağana geçiş yapmaya çalışanların yaşayacaklarına odaklanalım. Zira onları yeni bir adaptasyon evresi bekliyor. Eski olağan, pandemi, yeni olağan. Tam karantinanın inançlı kollarında yaşamaya alışmışken yeni olağan tasaları tekrar arttıracak, kurallara uymayanlara kızgunlıklar, sayılar artarsa sınırlamaların esnetilmesine öfke, denetimi eline alma eforu, koşuşturmalı bir yaşama dönüş bu kümeye pekte uygun gelmeyebilir. Bilhassa yakınını kaybedenler için tutulamamış yaslar, yerine getirilememiş ritüeller ve yas sürecini tek başına atlatmış olmanın zorluğu ruhsal dayanak alınmasını gerektirebilir. Ve tabi ki bu süreçte ağır çalışan işçiler, sıhhat çalışanları içinde sürecin ruhsal tesirleri öbürleri kadar kolay sonlanmayacak üzere. Tüm güçleriyle kahramanlık örneği gösteren bu küme, süreç sonlandığında lakin kendilerine bakma fırsatı bulabilecek ve biz ne yaşadık diyecekler.
Pandeminin herkesin üzerinde bıraktığı tesir farklı olacak. Bu süreçte uzman takviyesinden başvurmadan evvel kendi yapabileceğimiz kimi şeyler var. Keyif aldığınız aktivitelerin belirlenmesi ve olabiliyorsa her günün muhakkak saatlerini bunlara ayırmak, kitap okumak, müzik dinlemek, sevdiğiniz bir yemeği yapmak ve yemek, spor yapmak, fotoğraf yapmak, meditasyon yapmak, nefes idmanları yapmak üzere. Bunun yanında ailenizle birlikte hoş vakit geçirmek, birlikte yemek hazırlamak ve yemek, konut içinde çeşitli oyunlar oynamak, eğlenceli masal, fıkra ve öyküler anlatmak, sinema izlemek,sohbet etmek,dans etmek, eski fotoğraflara bakmak üzere tecrübelerin güzelleştirici gücünü yaşayabilirsiniz. His ve niyetlerinizi onlarla paylaşmak yalnız olmadığınızı, birebir hisleri yaşayan öbürleri da olduğunu size hissettirip rahatlamanıza yarar sağlayabilir. Sevdiğiniz, bedel verdiğiniz bireylerle sistemli olarak bağlantı halinde olmak sizi daha inançta hissettirebilir. Bu süreçte vakit zaman yalnız kalmak istemeniz de epey olağandır, lakin bu gereksinimin artması uyguna işaret olmayabilir.
Sürecin olağanlaşmasına karşın ruhsal şikâyetlerin sıklığı ve şiddeti giderek artıyorsa, bu durum sizin günlük hayatınızı önemli halde olumsuz etkiliyor ve fonksiyonelliği bozuyorsa, baş etmekte zorlandığınızı düşünüyorsanuz bir uzmandan dayanak almaktan çekinmeyin.
Hayatta her şey gelip geçicidir, kıymetli olan gelip geçerken bize getirdikleri ve bizden götürdükleridir. Dilerim bu sürecin karları kayıplarından fazla olur. Güzel geldin Yeni Normal…