Doğum en kolay tanımla bebeğin doğum kanalından çıkışıdır. Daha ayrıntılı bir tarif yapacak olursak; Doğum ilkel beyin tarafından denetim edilen, oksitosin üzere hormonların etkin rol oynadığı, tıpkı vakitte annenin doğum coşkusu yahut tam aksisi kaygı üzere hisleri ağır olarak hissettiği, içgüdüsel gerçekleşen bir kas hareketidir.
Pekala, nasıl oluyor da doğumda bir bayan doğum coşkusu ve memnunluk hissederken bir bayan kaygıyı daha ağır hissediyor. Şöyle bir kendinizi hamile olarak düşünün; hamilesiniz karnınızda bir bebek var ve siz bebeğiniz için daima en rahat, en inançlı ve en tatmin edici doğumu hayal ediyorsunuz. Ancak dokuz ay boyunca etrafınızda televizyonlardan berbat şeyler duyuyorsunuz, internetten yahut gazetelerden daima doğum ile ilgili olumsuz yazı okuyorsunuz. Yani devamlı negatif hipnoz altındasınız. Size en düzgün yol gösterecek doğum yapmış yakınlarınız hatta anneniz bile doğum ile ilgili makus şeyler anlatıyor. Bir de hekiminiz doğum ilgili devamlı risklerden konuşuyorsa artık doğum kaygılarınız en üst noktaya varıyor. Bizim toplumumuz zati berbat hislerden beslenen bir toplum, bir düşünün doğumda herkes anneye ‘Allah kurtarsın’ diyor. Bu bizim doğum kültürümüz ve değiştirebilmek çok kolay değil. Bayansınız tüm bu birikimle hastaneye doğuma geliyor ve evvel bir etrafınıza bakıyorsunuz. Rahat ve inançlı bir doğum için uygun kuralları değerlendiriyorsunuz. Her canlı doğum için sessiz, mahremiyetinin bozulmayacağı, rahat edilmeyeceği bir ortam hayal eder. Fakat bir bakmışsınız akrabalar gelmiş, fotoğrafçı gelmiş, oda süsleyici gelmiş. Ortalık tam bir curcuna. Aslında herkes size güzellik yaptığını zannediyor. Ancak ortamdaki her fazla kişi sizin mahremiyetinizi bozuyor ve doğuma odaklanmanızı engelliyor.
Neden bayanların sıklıkla gece doğumları başlar bir düşünün? Karanlıkta herkes evindedir, siz de evinizdesinizdir, ortalık sakinlemiştir. Gürültü, ışık ve konuşmalar üzere dış ikazlar azalmıştır. Tüm bu fizikî ortam esasen kasılmaların başlamasını sağlayan oksitosin hormonun optimum seviyede salgılanmasını sağlar. Oksitosin hormonu sevgi hormonudur. Sütün salgılanmasında, doğumda, vefatta ve seks sırasında salınan esas hormondur. Doğum yapan bayanın en değerli muhtaçlığı mahremiyetin sağlanması, sessizlik ve gereksiz yere rahatsız edilmemektir. Bu kurallar sağlanmadığında ise gerilim horonu olan adrenalin hormonu salgılanıyor. Ve doğumu durdurur ya da yavaşlatır. Oysa adrenalin hormonu, doğumun sonlarında olması gerektiği vakitte salgılanırsa bayana o son anda bir ekstra bir güç verir, bayan da o gelen güçle etkin ıkınmaları yaparak doğumunu kolaylaştırır. Anneden bebeğe geçen adrenalin de bebeğin doğduğunda daha canlı ve etkin olmasını sağlar.
Hastane ortamında evvel kalabalıktan rahatsız olan hamile sonrasında kalabalığın dağılmasıyla bir anda yalnız başına kalıverir. Hâlbuki doğum boyunca ona kesintisiz dayanak verecek, muhafaza içgüdüsüne girmeyecek anne yahut kocaya muhtaçlığı vardır. Sıklıkla olan ise hamilenin annesini doktora söylediği ‘ben çok çektim tabip beyefendi kızım çekmesin’ yahut eşinin doktora söylediği ‘her şey yolunda, değil mi ?’ üzere yarı tehditkâr kelamlarına şahit olmasıdır. Bu üzere konuşmalar ve etraftaki negatif tüm güç kaynakları yeniden doğumu olumsuz etkilemektedir.
Hastanedesiniz ve sıkıntı olsa inanç ortamı sağlandı, ancak bir bakıyorsunuz saatler ilerliyor ve acıktınız. Lakin yemek yasak. Acil sezaryen olursa diye aç bekliyorsunuz. Etrafta gezinmeniz istenmiyor, hareket özgürlüğü yok. Aç susuz, yalnız ve yatakta sessizce beklemeniz isteniyor. Doğumhanede hekim ve ebeler için en inançlı ortam sağlanıyor. Lakin sizin için değil. Bir de bebek inançta olsun diye devamlı olarak bebeğin kalp atışları (NST) çekiliyor. Sık sık tabip, ebe gelip spot ışığı açıp vajinanızı muayene ediyor. Aslında doğurmamanız için her şey yapılıyor.
Tüm bunlara karşın haydi işler yolunda gitti. Doğumun artık faal devrine geçiyorsunuz ve kasılmalarınız artık daha güçlü geliyor. Bir bakmışsınız anestezi uzmanı gelmiş. ‘Doğumunuz ilerliyormuş haydi gelin sancılar sıklaşmadan epidural takalım’ diyor. Doğuma gelen hayal ettiği ortamı bulamayan, beklediği fizikî ve duygusal takviye sağlanamayan hamile faal kasılmaları da hissettiğinde bu türlü bir teklifi nasıl reddeder. Oldu kabul ettiniz artık büsbütün medikalize bir doğuma geçtiniz. Epidurali aldınız mı artık isteseniz de yerinizden kalkmayacaksınız.
Doğumhane için en uygun şartlar böylelikle sağlanmış oldu. Lakin dikkat sizin gereksinimleriniz için değil. Artık doğumhanede gezmek isteyen biri yok, yemek isteyen biri yok. Lakin unutulan çok kıymetli bir nokta var. Tahminen de epidural anesteziye gereksiniminiz olmayacak. Zati oksitosin hormonu kasılmaların sistemli aralıklarla gelmesini ve kasılmalar ortasında sizin dinlenmenizi sağlıyor. Ayrıyeten oksitosin hormonu doğal bir ağrı kesici olan ve memnunluk hormonu da olarak bilinen endorfin hormonu salgılanmasını sağlar. Endorfin morfin gibisi bir unsurdur ve doğal bir epidural anestezi sağlar. Üstelik de yan tesiri de yoktur. Endorfin sayesinde vakit kavramı kaybolur, annenin doğuma ve kendi içindeki güce odaklanmasını sağlanır. Çok kıymetli bir başka nokta da, endorfinin anne-bebek bağlanmasındaki kıymetidir. Sinemalarda uyuşturucu partileri herkes alır herkes herkese aşık. Tabiat bunu anneye aslında sunuyor. Bebeğiniz ile aranızdaki aşkı sağlıyor. Doğal doğuran annelerin bebeklerinde doğumdan 3-4 gün sonra bile saptanıyor. Bu da bebeklerin süt bağımlılığını artırıp emme sorunlarını azaltıyor. Lakin medikalize doğumlarda ne yazık ki çok az salgılanıyor.
Tüm bu hormonların artık nasıl olduysa bir biçimde doğal ya da epiduralli doğum gerçekleşti. Bebeğiniz karanlıktan aydınlığa, sicaktan soğuğa, sudan havaya, sessiz ortamdan dışarıya çıktı, apansız nefes alma refleksi ile ciğerlerine hava doldu. Bebeğiniz annem nerede derken siz tam kucağınıza alacağınızı zannederken bir bakıyorsunuz bebek sizden çabucak uzaklaştırılıyor. Sizden uzaklaştırılması için bebeğinizin o an tek itimat kapısı olan kordon da çabucak kesiliyor. Sebebi bebeğin çabucak bakımlarının yapılması için, kaide. Çocuk tabibi gelmiş çok acil muayene etmesi ve gerisinden bebeğinizin çok acil silinip giydirilmesi lazım. Malum doğumhane sizin ve bebeğiniz için ısıtılamaz. Bebeğinizin sizinle deriye cilde temas etmemesi için her şey yapılıyor. Şöyle karşıdan size bir gösterilip bu seferde bebek bakım odasına alınıyor. Acil kilo ölçülmesi ve çabucak hepatit ve K vitamini aşılarının yapılması lazım.
Hâlbuki bebek için gerekli birinci bakımlar anne kucağında da yapılabilir. Tıbbi bir sorun varsa aslında doğum anında derhal anlaşılır ve bu bebeklere sıhhat ve güvenlikleri için gerekli tıbbi müdahaleler yapılır. Lakin birçok bebekler sağlıklı doğar ve bu müdahalelere muhtaçlık duymazlar. Annenin doğumda en önemli gereksinimleri mahremiyet ve inanç ortamının sağlanması, devamlı fizikî ve duygusal destek(baba, anne, ebe, doula), annenin aç bırakılmaması ve hareket özgürlüğü sağlanması, doğumda bayanın içgüdülerine ve vakit kavramına hürmet gösterilmesi ki doğum coşkusunun eksiksiz yaşanmasıdır. Bebeğin esas gereksinimi ise annesidir. Yani cilt deriye temastır. Sonuç doğumda hem annenin hem de bebeğin birçok muhtaçlığı vardır. Bu muhtaçlıklar önceliği şahıstan bireye farklılıklar gösterebilir. Kimi durumlarda hareket kısıtlaması yahut aç bırakılma da gerekli olabilir. Sorun bunların rutin her doğumda uygulanmasıdır. Tabiki de NST’de bebeğinizin kalp atışları makûs çıkıyorsa ben gezmek ve yemek istiyorum diyemezsiniz. Öncelik bebeğin sıhhati ve ihtiyacıdır o an. Yahut bebeğiniz çıktığında problemli çıkmışsa ben cilt cilde temas istiyorum biraz saçma olur. Buradaki en kıymetli nokta bağlantıdır. Gerçek irtibatla hem hamile hem de doğuma eşlik eden herkes memnun olur. Tabip ve gebe/yakınları ortasındaki yanlışsız irtibat her sorunu çözecektir. Hakikat vakitte uygulanan müdahaleler sağlıklı anne ve sağlıklı bebek için olmazsa olmazdır.