İnsan ömrü uzadıkça alzheimer, bunama gibi hastalıkların görülme sıklığı da çoğalıyor. Özellikle ailesinde bu cins meseleyi olanların rutin hakimiyetlerinin yapılması gerektiğini söyleyen Liv Hospital Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Asena Akdemir “Unutkanlık gibi bir bulgu varsa kesinlikle detaylı incelenme yapılması gerekir. Unutmayalım demansı oluşturan bazı hastalıklar rehabilitasyonu olası hastalıklardır” diyor. Prof. Dr. Asena Akdemir bunama hastası olanlara ve yakınlarına tekliflerde bulundu.
Demans nedir
Demans bunama unutkanlıkla izleyen bir hastalık grubuna verilmiş genel bir addır. Bu grupta en tanınmış hastalık alzheimer’dır. Şeker, tansiyon gibi hastalıklar rehabilitasyon edilmediği takdirde bunama yapabilir. İnsan ömründeki uzama da düşünülürse bunama için yeniçağın hastalığı denilebilir. Yavaş başlayan sinsi bir hastalıktır.
Tehlike etmenleri nelerdir
– Kadın olmak
– Düşük eğitim seviyeyi
– Kalp damar hastalıkları
– Yüksek kolesterol
– Sigara ve yoğun içki tüketimi
– Ailede eş hastalık olması
Rehabilitasyonu var mı
Başladıktan sonra geri dönüşü olmadığından gözetici doktorluk daha ehemmiyetlidir. Bazı ilaçlarla ilerleyişi yavaşlatılabilir ya da durdurulabilir. Hastalığın bulgularını eksiltmek ve hastaların günlük hayatlarını sürdürebilmelerini sağlamak rehabilitasyon niyetlerindendir. Kumpaslı fiziksel egzersizin gözetici olduğu ile alakalı pek çok yayın vardır. Yeni bir dil bilmek ya da yeni bir spora başlamak gibi ileri yaşlarda değişik bir etkinliğe başlamak da önerilir. Düzenlenebilir demans sebepleri arasında guatr eşi hastalıklar, vitamin beceriksizlikleri de olduğundan bunların kesinlikle gözden geçirilmesi gerekir.
Yalnızsa tükenmişlik belirtiyi büyüyebilir
Hastalığın düzeyine göre meseleler değişir, ileri düzeyde yatakta bakım gerektiğinden buna müteveccih tertip etme koşuldur. Her düzeyde bakım veren şahsa fiziksel ve psikolojik anlamda takviye gerekebilir. Bu bireyler özellikle yalnızlarsa tükenmişlik belirtiyi büyüyebilir. Aralıksız dolaşma isteği, konuttan uzaklaşmalar, düşmeler hastaların yaşayacağı meselelerdendir. Hastalar hırçınlık hatta saldırganlık yapabilir. İlk safhalarda yalnız yaşayan hastalarda unutkanlık sebebiyle konut içi kazalar olabilir. Ocağın sarih kalması, sıcak suyla banyo yapma sık görülür. Konutta bakım veren birinin varlığı destekleyicidir.
Bunamayı önlemek için ipuçları
– Akdeniz tipi beslenme gerekir.
– Günde 1 saat yürüyüş yapılmalıdır.
– 50 yaşından sonra yeni bir etkinlik edinilebilirYeni bir dil, yeni bir spor ya da yeni bir müzik aleti.
– Sıkı sosyal ilişkiler kurulmalıdır.
– Demans önlenebilir bir hastalıktır. Bunama insan ömrü uzayınca kaçınılmazmış gibi gelmeye başladı. 50 yaşından sonra zeka işleyişi hakimiyet edilmelidir.
– Konut içinde hastalar için tertip etme gerekebilir. Akşam kapıların kilitlenmesi, balkon kapılarının iptali, odaların kapısına fotoğrafların asılması, okuyabilecekleri büyüklükte saatin göz hizasında bir yerde asılı olması minik ama işe verim ihtiyatlardır.
– Hastanın kaybolması tehlikeyi için kıyafetlerin içine ad ve adresi belirten bir yazının dikilmesi de yaşam kurtarıcı olabilir.