İhtiyarlama bedeni olduğu kadar hafıza ve beyin eforunu de negatif tesirler. Beyni ihtiyarlamanın tesirlerinden gözetmek için neler yapılabilir?
İhtiyarlama bedeni olduğu kadar hafıza ve beyin eforunu de negatif tesirler.
İyi çalışmaya devam edebilmesi için beynin de tıpkı makineler gibi yaşı ilerledikçe biraz bakıma gereksinimi vardır. Ama cihazların bakım rehberi gibi rastgele bir rehber bulunmuyor beyin için. Mevcut bilgiler ise birbiriyle çelişen ve kafa karıştıran kalitede. Bu mevzudaki bilgileri tarayarak beyin eforunu gözetmenin en iyi altı usulünü belirledik.
Yeteneklerinize güvenin
Bir odaya doğru yürüyüp içeri girerken oraya niçin gittiğinizi unuttuğunuz oluyor mu? Yaş ilerledikçe belleğin de zayıflamaya başladığını varsayarız hemen. Oysa bu yalnızca yaşlıların değil gençlerin de başına gelebilir.
Uzmanlar, reelde bir mesele olmasa da yaş ilerledikçe beyinsel becerilerimiz mevzusunda güven yitirdiğimizi belirtiyor. Bunun neticeyi olarak dış yardımlara lüzum dinler, arabamızın navigasyonuna, cep telefonumuzun uyarıcısına başvurur hale geliyoruz.
Oysa kendi kapasitemizi zorlamadığımız sürece zekâsal beverilerimizin düşüşünü süratlendirmiş oluruz. Başka Bir Deyişle şayet kapıda durup oraya niçin gittiğimizi andırmaya çalışıyorsak bundan belleğimizi biraz daha zorlamamız gerektiği neticesini çıkarmalıyız.
Kulaklarınızı koruyun
Duyularımızdan izole olmak beyni negatif tesirler. Misalin duyma kaybı beyni zorunlu bir uyarıcıdan yoksun bıraktığı ve dikkat mevzusunda ekstra yük oluşturduğu için beyindeki gri doku kaybına neden olur. Bir araştırmada, duyma kaybının altı senelik bir yarıyılda yosunu eksilmesi tehlikesini yüzde 24 oranında artırdığı görüldü.
Yaş ne olursa olsun duyma becerisini negatif etkileyebilecek etmenlere dikkat etmek gerekir. Günde yalnızca 15 saniye yüksek sesli rock müziği dinlemek duyma duyusunu zarara uğratmak için yeterlidir. Aynı biçimde günde 15 dakika saç kurutma aygıtı kullanmak da sesleri idrak eden hücrelere hasar verir. Duyma meseleniz olduğunu düşünüyorsanız daha fazla ilerlemeden hekime başvurmak en doğrusudur.
Dil ya da çalgı bilin
Zihni kuvvetlendirmek için başvurulan beyin jimnastiği programları ve bulmacaların bereketleri hudutludur. Oysa yabancı bir dil ya da yeni bir çalgı bilmek beyni daha fazla çalıştıracaktır. Her iki faallik de birçok becerinin bir arada kullanılmasını gerektirir. Yeni notaları ve sözcükleri bilirken hafıza egzersizi, dikkat, duyumsal yosunu ve motor hakimiyet gibi birçok beceri devreye girer.
Bu cins aktiflikler belleği çevikleştirecek ve bereketleri ileri yaşlarda da görülecektir. Geçen sene yapılan bir araştırmada, müzisyenlerde bunama demans ihtimalinin rastgele bir çalgı çalmayan insanlara mukayeseyle yüzde 60 daha az olduğu görüldü. Başka bir araştırma ise yabancı bir dil konuşmanın Alzheimer hastalığını beş sene geciktirdiğini gösteriyordu.
Kendinizi bu biçimde zorlamak en azından mevcut becerilerinizi daha iyi görmenizi sağlayacaktır. Şayet yaptığınız iş bu cins aktifliklere başlamanıza izin vermeyecek kadar yoğunsa yeniden de talihli sayılırsınız; zira uyarıcı ve dikkat gerektiren işler beyin eforunu gözetmeye takviyeci olur.
Abur cuburdan kaçının
Obezite beyne birçok istikametten hasar verebilir. Damarlarda kolesterol birikmesi beyne giden kan akışını hudutlar ve iyi çalışması için gereken besin ve oksijenden yoksun bırakır. Ayrıca asap hücreleri nöronlar insülin hormonu seviyesine karşı fazla duyarlıdır.
Kumpaslı bir biçimde şekerli ve yüksek kalorili besinlerle beslenme halinde insülin sinyalleri kesintiye uğrar ve zincirleme tepkimelere ve beyinde hasarlı plakların birikmesine neden olur.
Omega 3 gibi yağ asitleri, D ve B12 vitaminlerinin yaş ilerlemesiyle alakalı beyin zararlarını eksiltici tesiri vardır. Akdeniz perhiziyle beslenen yaşlıların kendilerinden 7,5 yaş daha genç insanlarla aynı algısal becerilere sahip olmasının sebebi budur.
Spor yapın
Aslında beyin ile beden arasında ayrım yapmak doğru değildir. Beyni gözetmenin en tesirli yollarından bkocaman da fiziksel etkinlikle bedeni kuvvetlendirmektir. Böylece beyne kan akışı çoğalacağı gibi, asap hücreleri arasındaki bağlantıları sağlayan proteinler de harekete geçecektir.
Yürümek ve aerobik gibi hafif egzersizlerden ağırlık kaldırma ve beden geliştirmeye kadar her türlü fiziksel etkinliğin her yaşta bereketi olduğu kanıtlanmıştır.
Sosyalleşin
Beyni gözetmenin en iyi yollarından bkocaman da sosyalleşmek, kalabalığa karışmaktır. İnsanlar sosyal varlıklardır ve dostlarımız ve akrabalarımızın beyni uyarıcı tesiri vardır; yeni tecrübeler sınamamızı, stresten ve yeisten kurtulmamızı sağlarlar.
70 yaşındakiler üzerinde 12 sene boyunca yapılan bir araştırmada, sosyal olarak daha etkin olan insanlarda yosunu eksilmesi ihtimalinin yüzde 70 oranında düştüğü görülmüştür. Başka insanlarla kumpaslı irtibat halinde olmak belleği ve dikkati gözettiği gibi zekâsal harekâtların da genel olarak daha süratli yapılmasını sağlıyor.
Kısacası sıhhatli beslenme, uyarıcı fiziksel etkinlikler ve iyi bir dost etrafı sıhhatli ve mutlu bir yaşam sürmenin gizemi olduğu kadar beyin eforunu gözetmek açısından da ehemmiyetlidir.