Atopik dermatit bebeklik ve çocukluk çağında en sık görülen kaşıntı,kızarıklık,kuruluk ile seyreden kronik cilt hastalığıdır.En sık birinci 1 yaşta (%60) görülür.
Oluşumunda hem genetik hem de çevresel etkenler rol alır.Cildin dış katmanı bir bariyerdir ve genetik olarak bu bariyerin yapısındaki bozukluk sonucunda hem cildin su tutma işlevi hem de yağ katmanı bozularak cildin nemlendirme özelliği bozulur,cilt kurur.Cildin bariyer misyonu bozulunca birtakım allerjenler, mikroorganizmalar,iritanlar ciltten kolay kolay geçerek bağışıklık sistemini etkileyerek egzama oluşumuna neden olurlar.
Ayrıyeten bu esirgeyici bariyerin sağlam olması için cildimizde olağanda olması gereken faydalı bakteriler olan mikrobiatanın da oluşması gerekir.Erken devirde antibiyotik kullanımı, çağdaş kent hayatı,aşırı hijyenik hayat sonucu ciltte olağanda olması gereken sağlam mikrobiyata gereğince gelişemez ve cildin bariyer işlevi bozulur.
Ciltte kaşıntı,kuruluk esas bulgusudur.Kızarıklık,pullanma,sulanma,kabuklanma olabilir.
Bebeklik çağında daha çok yanak,alın,kulak ardı ,saçlı deride ,boyunda ,kol yahut bacakların dış yüzeyinde görülür.Nemli olduğu için bez bölgesinde genelde görülmez.Okul çağı çocuklarında daha çok dirsek ön kısım,dizin art kısmı ve uzunluğunda ,ergenlikde ise ellerde daha çok görülür.
Kaşıntı hem bebeği hem de aileyi en çok zorlayan bulgudur.Çünkü bebeklerde uyku bozukluğuna neden olduğu üzere çocuklarda ayrıyeten okul performansını ve toplumsal hayatı etkileyebilir.
Atopik dermatit besin allerjisi,allerjik rinit yahut astım üzere allerjik hastalıkların başlangıcı olabilir.Buna atopik adım denir.Allerjenin tetiklediği düşünülüyorsa yahut tedaviye dirençli orta-ağır hadiselerde allerjeni saptamak için deri prick testi yahut kandan test yapılabilir.Ağır egzamalı çocukların % 50 sinde besin allerjisi vardır.Bunlarında çoğunluğunda da inek sütü yahut yumurta allerjisi saptanır.
1 yaş öncesi devirde besin allerjisi daha çok saptanırken daha büyük çocuklarda aero allerjenler (ev tozu akarı,hayvan tüyü v.s.) daha ön plandadır.
Atopik dermatit alevlenme ve düzgünleşme biçiminde ataklar halinde seyreder.
Tedavinin temeli bozulmuş deri bariyerinin düzenlenmesi ve nemlendirilmesidir.
Birinci basamak tedavi cilt bakımı,cildin nemlendirilmesidir.Sadece nemlendirme bile alevlenmeyi önleyebilir.Cilt pak tutulmalıdır, kabuklanma varsa bunlar temizlenmelidir.Sık banyo yapılabilir, lakin banyo müddeti kısa olmalıdır. Vücud paklığı için sabun içermeyen temizleyiciler kullanılmalı,durulama suyuna banyo yağları eklenebilir. Su ılık olmalıdır.
Banyo bittiğinde birinci 3 dakika içinde tam kurulamadan çabucak nemlendirici sürülmelidir. Nemlendirme hergün tertipli olarak en az iki kere yapılmalıdır.Nemlendirici esirgeyici husus ve parfüm içermemeli,iritan,allerjen olmamalı,cildi güzel nemlendirip, deri yağ katmanını onarmalıdır.Zeytinyağı yahut hindistan cevizi üzere yağların kullanımı önerilmemektedir.
Sistemli nemlendirme ile hafif egzamalarda öteki tedavi basamaklarına gerek kalmayabilir.
İkinci adım tetikleyicilerden kaçınmadır. Bunlar sabun, kokulu deterjan-yumuşatıcılardan kaçınma,kıyafetlerin yıkanınca iki sefer durulanması,pamuklu giysiler kullanma,yünlülerden kaçınma,bol rahat kıyafet giydirme,ortamın sıcak yahut çok nemli olmasını tedbire,terletmeme,sigara dumanından,allerjen saptandı ise allerjenden kaçınma yer alır.
Deri bariyeri bozulduğu için bu hastalarda bazen ciltte birtakım bakteriler yahut virüslere bağlı enfeksiyon gelişirse bunlara yönelik tedavide verilmektedir.
Bu uygulamalara karşın alevlenmeler olan ,dirençli seyreden hastalarda steroid içeren kremler yahut faklı etkinlikteki kremler de tedavide yer almaktadır. Bu cins tedaviler kesinlikle doktor denetiminde verilmelidir.Çok ağır olgularda sistemik uygulanan ilaçlarda mevcuttur.
Deri bulguları düzelse bile nemlendirmeye kesinlikle tertipli devam edilmelidir.
Probiyotik kullanımının birinci 1 yaşta aktifliği çok gösterilememiş olup ,daha büyük çocuklarda ve erişkinlerde orta-ağır egzamada yararı olduğu ile ilgili çalışmalar varsa da daha fazla çalışmalara muhtaçlık vardır.