Toplumu oluşturan en küçük toplumsal kurum aile olduğuna nazaran sağlıklı toplumların oluşması açısından çocuğun eğitimi ile ilgili olarak ailenin izlediği yol çok değerlidir. Ailenin eğitime ait tavrı ve aksiyonları, içinde yaşanılan kültürün değerlerine ve normlarına nazaran şekillenmektedir. Gerek kırsal gerek kentsel kültüre ilişkin olsun her ailenin toplum içinde bir pozisyonu vardır. Bu toplumsal pozisyon doğal olarak ailenin eğitsel ortamını da etkilemektedir. Çocuğun süratli gelişiminin olduğu ve kişilik özelliklerini yerleştirdiği temel eğitim döneminde aile ortamı eğitim açısından oldukça kıymetli bir yer tutmaktadır. Aile kişinin içine doğduğu, ilk sosyal tecrübelerini kazandığı ve daha sonraki yıllar için gerekli birinci adımları attığı yerdir. Çocukların ya da bireylerin kişiliklerinin temelleri bu ailede atılır. Ailenin sağladığı öğrenme yaşantıları ve sunmakta olduğu modellerin, çocuktaki olumlu toplumsal davranış ve bedellerin gelişmesinde değerli bir yeri vardır.
Bu bakımdan ailenin çocuk ve ömrü üzerinde tesiri büyüktür. Bu etkileşim daha anne karnında başlar. Bu evrede annenin duygusal dünyası, çocuğu isteyip istememesi ve gibisi faktörler karnındaki çocuk üzerinde son derece tesirli olurlar. Bu evrede annenin mutsuzluğu, kızgınlığı, ruhsal durumu karnındaki çocuk üzerinde tesire sahiptir. Annenin hisleri bedenindeki hormonlar yolu ile karnındaki çocuğa geçerler. Bu bakımdan anne çocuğu daha karnında iken etkilemeye başlar. Çocuk doğduktan sonra ise bu etkileşim artarak devam eder. Karşılıklı anne baba çocuk etkileşimi çocuk gelişiminin kilit özelliklerindendir. Anne babanın katılması, anne babanın kendine yardım edebilme yetenekleri ve çocuk yetiştirme tarzları, anne baba ve çocuk etkileşimlerini etkileyen ve erken dönemdeki gelişmeye, okula geçişe ve çocuğun gelecekteki randımanına katkıda bulunan faktörlerdir.
Sıhhatsiz ailenin temelinde birbirleriyle anlaşamayan, ortalarında âlâ bir bağlantı ve etkileşim kuramamış olan eşler bulunur. Bu doyumsuzluklar çesitli patolojik davranışlara dönüşerek gerek eşler arasında gerekse çocuklarda birtakım bozulmalara yol açabilmektedir. Fakat ailenin sağlıklı ve sıhhatsiz olmasında, dış uyaranların etkisi de göz önüne alınmalıdır. Aile içinde yahut dışında, hastalık, vefat, işsizlik gibi meydana gelen birtakım olayların süreksiz de olsa, aile işlevlerinde birtakım bozulmalara sebebiyet verdiği kabul edilmesi gereken bir gerçektir. Aile kümesi içinde rol alan şahısların eksilmesi ve eği, kişilerin yaşamlarında temel olan rollerde değişiklik olması yahut kendilerine uygun olmayan bir role geçmek zorunda kalmaları birtakım sorun odakları yaratarak, sıhhatsiz davranışları arttırabilir.
Sağlıklı anne çocuk münasebetinin oluşumunda annenin ruh sıhhati büyük kıymet taşımaktadır. Mutsuz bir evlilik sonucu, annenin eşinden kâfi ilgi görememesi, ailenin ekonomik badireleri, babanın, çocuğun doğumunu isteksiz bir biçimde karşılaması, annenin gerginliğini artıran, hasebiyle anne çocuk ilişkisini zedeleyen etmenlerdir..
Baba – Çocuk münasebeti:
Baba olma kavramını değişime uğratan ve babanın çocuğun eğitimindeki rolüne ilginin artmasına yol açan pek çok etken vardır. Bunlar; politik, toplumsal, ekonomik alandaki değişimlerin kadın-erkek rollerini etkilemesi, çalısan anne sayısının artması, bayanın tam gün dışarıda çalışması bu etkenler arasında gösterilebilir.
Babalık, eşin hamile olduğunun anlaşıldığı anda başlar. Erkekler baba kimliğini, hamilelik ile başlayıp doğum sonrası devam eden üç yıllık süreçte edinerek geliştirirler. Babanın çocuğuyla çabucak bağ kurması kıymetlidir. Zira çocuğun birinci beş yıllık yaşantısı, ömrünün en değerli yıllarıdır.
Anne – Çocuk Münasebeti:
Çocuğun doğumundan evvel bütün yükün annede olması ve doğumdan sonra da ağırlıklı olarak annenin sorumluluk taşıması nedeniyle çocuğun yetiştirilmesinde annenin misyonu büyük önem arz etmektedir.
Hayatın birinci yılında bebeğin psiko-sosyal misyonu, güvenmeyi öğrenmektir. Bebek ile annesi arasındaki iliskiden doğan itimat duygusu, insanın ileride kuracağı bireyler ortası münasebetlerin temelini oluşturur. Bebeğin ihtiyaçlarına annenin yerinde ve vaktinde yönelebilmesi, onun düşüncelerini giderebilmesi, kelamsız dilini anlayabilmesi anneyle bebek ortasında kurulan karsılıklı anlayış ve itimadın temelini olusturur.
Annenin çocukla alakasının en değerli evresi, doğumdan çabucak evvel başlayıp, doğumdan sonraki aylarda süregelen bağlantıdır. Burada annenin başta eşinin dayanağı olmak üzere toplumca takviye ve yardıma ihtiyacı vardır. Anne çocuk münasebetinde fizikî temas büyük ehemmiyet taşır. Annenin vücut kokusu, ısısı, çocuğu alış biçimi bu irtibatta çok değerlidir. Bilhassa 0-3 yaş ortasında olması gereken bu yakın ilişkinin gerçekleşmemesi, gelecekte görülebilen birtakım davranış bozukluklarının sebebi olarak gösterilmektedir. Yine bu devirde annenin yokluğundan kaynaklanan “duygusal yoksunluk”, gerek zihinsel gerek duygusal ve toplumsal gelişim gerilemesine ve gecikmesine neden olabilmektedir…